محیط زیست

ویدئوهای منتشر شده در فضای مجازی نشان می‌دهد شیرهای باغ وحش ارومیه در وضعیت بغرنجی به سر می‌برند. این ویدیو را دکتر کاوه مدنی، رییس موسسه آب، محیط‌زیست و سلامت دانشگاه سازمان ملل متحد و معاون پیشین سازمان حفاظت محیط‌زیست ایران منتشر کرده است.
دریاچه آرال در آسیای میانه، در مرز قزاقستان و ازبکستان زمانی یکی از بزرگ‌ترین پهنه‌های آبی جهان بود. با انحراف رودخانه‌های آمودریا و سیر دریا برای پروژه‌های گسترده کشاورزی در اتحادیه جماهیر شوروی، جریان آب ورودی به دریا کاهش یافت.
دکتر «منصور سهرابی» اگرواکولوژیست و پژوهشگر بوم‌شناسی می‌گوید: «اهواز در مسیر مشابهی چون آنچه بر سر دریاچه ارومیه آمد قرار گرفته و اگر عوامل کلیدی موثر در آن مهار نشوند، این شهر به «ارومیه جنوبی» بدل خواهد شد.» در گفتگویی که در اینجا می‌خوانید او به تشریح وضعیت زیست‌پذیری اهواز و خوزستان و آثار ادامه آلودگی‌‌هوا و محیط زیست بر مهاجرت پرداخته است.
جین گودال، مشهورترین رفتار‌شناس نخستی‌ها و یکی از بزرگ‌ترین چهره‌های علمی قرن بیستم، در ۹۱ سالگی در لس‌آنجلس درگذشت؛ خبری که با تأیید مؤسسه جین گودال در قالب بیانیه رسمی منتشر شد. کشفیات او در دهه‌ ۱۹۶۰ درباره رفتار شامپانزه‌ها در حیات‌وحش به‌عنوان «یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای علمی جهان غرب» ستایش شد.
«پوچ»، «احمقانه»، «فریب»، «کلاهبرداری»؛ رئیس‌جمهور آمریکا، با این کلمات اقدامات مقابله با پدیده تغییراقلیم را وصف کرد. او در سخنرانی یک‌ساعته‌اش در مجمع عمومی سازمان ملل تا توانست به تغییراقلیم و علم تاخت. سخنرانی علیه پدیده‌ای که پژوهش‌های علمی بی‌شماری بر آن صحه می‌گذارند و ظهور آن بر همه عیان شده، قابل پیش‌بینی بود، اما بسیاری را برآشفته است.
دریاچه ارومیه در دولت مسعود پزشکیان دستکم با ۳۵ سانت‌متری کاهش تراز مواجه شد و این ناشی از بی‌عملی این دولت به ویژه در عملکرد «محمدرضا عارف» به عنوان ریاست «شورای عالی آب» و «ستاد احیای دریاچه ارومیه» بوده‌است. او حتی نتوانست جایگاه دبیرخانه ستاد احیای دریاچه ارومیه را از استانداری آذربایجان غربی به سطح ملی بازگرداند. در این دوران هیچ خروجی موثری از نشست‌های شورای عالی آب و ستاد احیای دریاچه ارومیه به دست نیامده‌است.
علی بیت‌الهی، رییس بخش خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به جدی بودن خطر فرونشست در شهر اصفهان، گفت که یک شهرک مسکونی و ۴۰ مدرسه به دلیل فرونشست به طور کامل تخلیه شدند: «علت فرونشست در اصفهان مانند تهران، مشهد و سایر شهرها برداشت بی رویه آب‌های زیرزمینی است، اما اصفهان با یک پدیده تشدید کننده مواجه شده، آن هم قطع دائمی جریان زاینده‌رود است.»
کاوه مدنی، رییس موسسه آب، محیط‌زیست و سلامت دانشگاه سازمان ملل متحد و معاون پیشین سازمان حفاظت محیط‌زیست ایران در گفتگویی با عبدی‌مدیا درباره اتهامات جاسوسی نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی به خودش گفت: «آقای طائب در یک سخنرانی گفتند «کاوه مدنی چهار بار به اسرائیل رفته و آنجا دوره دیده». شما یک بار سفر من [به اسرائیل] را ثابت کنید، من سه بار دیگر را گردن می‌گیرم!»
بر اساس جدید‌ترین تصویر ناسا از دریاچه ارومیه، نگین آبی شمال غرب ایران به طور کامل خشک شده و دیگر اثری از یک دریاچه در تصویر هوایی دیده نمی‌شود. در ابتدای تابستان نیز مدیران کل محیط زیست آذربایجان شرقی درباره خشکی کامل و 100 درصدی دریاچه ارومیه تا پایان تابستان هشدار داده بودند.

کاوه مدنی، رییس موسسه آب، محیط‌زیست و سلامت دانشگاه سازمان ملل متحد و معاون پیشین سازمان حفاظت محیط‌زیست ایران تصویری هوایی از آخرین وضعیت دریاچه ارومیه منتشر کرده که نشان می‌دهد دریاچه تقریبا از روی نقشه ایران محو شده است.
آزاده مختاری، روزنامه‌نگار با انتشار ویدیویی در ساعات پایانی روز ۲۸ مرداد ۱۴۰۴، از انباشت زباله‌های شهری در میدان آرژانتین تهران، روبروی فروشگاه شهروند خبر داده است. در روزهای گذشته گزارش‌های متعددی از شهروندان درباره جمع نشدن زباله‌ها از سطح شهر تهران منتشر شده بود.
نقشه دریای خزر که براساس دریای بالتیک ترسیم شده نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر، سطح این پهنه بزرگ آبی محصور میان ایران، روسیه، قزاقستان، آذربایجان و ترکمنستان، 28 متر پایین‌تر از نقطه صفر نقشه‌برداری ساحل بالتیک است؛ اتفاقی بسیار بد که تنها در سال 1975 دیده شده بود.
در ایران سال‌هاست خشکسالی ادامه دارد. اگر به زودی بارانی نبارد، آخرین ذخایر آب آشامیدنی کشور نیز از بین خواهد رفت. دولت نیز برای مقابله با این بحران اقدام کافی انجام نداده است. موج گرما و کم‌آبی، زندگی عمومی در ایران را فلج کرده است. هشدارهای کارشناسان سال‌ها نادیده گرفته شد و اکنون مردم بهای آن را می‌پردازند.
دکتر ناصر کرمی، در یادداشتی که در شبکه اجتماعی اکس منتشر کرده، درباره وضعیت اقلیمی ایران و خشکسالی‌های پی‌درپی در سه دهه گذشته نوشت:
روابط عمومی سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام کرد که محیط‌بان «محمود شهمرادی» بعدازظهر روز چهارشنبه ۱۵ مرداد ۱۴۰۴ در جریان درگیری با شکارچیان غیرمجاز و بر اثر تیراندازی مستقیم آن‌ها جان باخت. سازمان محیط‌ زیست می‌گوید یکی از ضاربین در صحنه دستگیر شد و ضارب دوم پس از تعقیب و گریز، ابتدا متواری و سپس بازداشت شد.
دکتر ناصر کرمی، اقلیم‌شناس در یادداشتی در ایندیپندنت فارسی درباره هشدارهای حکومتی درباره بحران آب در ایران و توصیه به صرفه‌جویی نوشت: «کاهش مصرف توسط شهروندان هم سود بسیاری برای دولت در پی دارد و هم اینکه باعث می‌شود فرسودگی امکانات کنونی و عدم سرمایه‌گذاری برای توسعه زیرساخت‌های تامین آب اثر اجتماعی و سیاسی پیدا نکند.»
درحالی که بسیاری از استان‌های ایران دوباره و به بهانه گرما و بی‌آبی تعطیل شده‌اند و جمهوری اسلامی برای عبور از بی‌آبی، مردم را به صرفه‌جویی ۲۰ درصدی توصیه می‌کند، اما مساجد، حوزه‌های علمیه، پایگاه‌های بسیج، دارالقرآن‌ها، گلزارهای شهدا و مدارس از پرداخت آب‌بها معاف هستند و هیچ ابزاری برای مدیریت مصرف آن‌ها وجود ندارد.
موسسه آب، محیط‌زیست و سلامت دانشگاه سازمان ملل متحد با انتشار نقشه‌ای از خاورمیانه نوشت: «ماه ژوئیه ۲۰۲۵ گرمای بی‌سابقه‌ای را به بسیاری از نقاط جهان آورد، به‌طوری‌که دما در خاورمیانه به بیش از ۵۰ درجه سانتی‌گراد رسید. این تصویرسازی، تغییرات دما را در طول یک دوره ۲۴ ساعته در روز ۳۰ ژوئیه به نمایش می‌گذارد.»
روزنامه شرق در گزارشی از سد کرج که یک‌چهارم آب تهران را تامین می‌کند، به نقل از مدیر سد کرج نوشت: در حال حاضر، می‌توان گفت که حدود ۴۵ متر افت ارتفاع نسبت به وضعیت پر مخزن وجود دارد. این کاهش ۴۵‌متری در ارتفاع، معادل کاهش حدود ۱۲۰ میلیون مترمکعب از حجم ذخیره ۱۸۰ میلیون مترمکعبی است. با احتساب این مقدار، تنها حدود ۶۰ میلیون مترمکعب آب در مخزن باقی‌ مانده که آن‌هم به طور کامل قابل برداشت نیست.»
«رضا حاجی‌کریم» رئیس هیئت مدیره فدراسیون صنعت آب، در واکنش به طرح دولت برای انتقال آب از طالقان به تهران گفت: «طرح جدید انتقال آب سد طالقان به تهران در کل ۸۰ میلیون مترمکعب در سال آب به پایتخت منتقل می‌کند که حتی جوابگوی ساخت و سازی که فقط در این دوره مدیریت شهری در منطقه ۲۱ در حال بارگذاری است، نیست. این در حالی است که مصرف آب تهران در سال یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون مترمکعب است یعنی این انتقال چیزی حدود ۸ درصد از آب مصرفی تهران است».
چیاکو یوسفی‌نژاد، فعال محیط زیست و عضو پیشین تیم ملی هنرهای رزمی، و خبات امینی، فعال محیط زیستی در کردستان بامداد یک‌شنبه در پی سوختگی شدید هنگام مهار آتش‌سوزی در کوه آبیدر در سنندج جان باختند.
حمید مرادی، فعال محیط‌زیست و مدیر انجمن «شنه‌ی نه‌وژین»، در جریان تلاش برای مهار آتش‌سوزی در کوهستان آبیدر جان خود را از دست داد. او و همراهانش بدون تجهیزات کافی، در گرمای سوزان و در نبود مدیریت بحران، با دستان خالی به دل آتش رفتند. جمله‌ای که پیش‌تر در یادداشتش نوشته بود، حالا پژواک یک حقیقت تلخ است: «می‌خواهیم این خاک برای آینده بماند».

اگر آن‌طور که دکتر «بنفشه زهرایی»، استاد مدیریت منابع آب دانشگاه تهران‌ در مورد «روز صفر آب، وضعیت آخرالزمانی تنش آبی» گفت صرفه‌جویی مردم موجب عبور از مرداد و شهریور شود، بعد از آن، پایتخت‌نشینان دیگر با روز صفر آبی مواجه  نمی‌شوند؟
محمد خاکپور، کاپیتان پیشین تیم ملی فوتبال ایران در صفحه اینستاگرام خود در واکنش به بحران بی‌آبی و بی‌برقی در ایران نوشت: «ما در آستانه یک فاجعه بی‌آبی هستیم. این نه هشدار رسانه‌ای است، نه شعار سیاسی، بلکه واقعیتی است که هر روز در دشت‌های خشک‌شده، در دریاچه‌هایی که دیگر نیستند، و در روستاهایی که خالی شده‌اند، خود را نشان می‌دهد.»
رسانه‌های محلی خوزستان زنانی را به تصویر می‌کشند که قابلمه و بشکه‌های آب را از رود و نهرهای کشاورزی تا روستاهایشان روی سر و کولشان حمل می‌کنند. این تصویر تکراری در دهه اخیر است. اما چرا بی‌آبی خوزستان، با وجود منابع آبی بزرگ، تمام نمی‌شود؟
صبح شنبه ۴ مرداد، خیابان‌های شهر خشکبیجار در گیلان صحنه‌ راهپیمایی اعتراضی گسترده‌ شهروندان خشمگین بود. مردم به ستوه آمده از قطعی‌های مکرر و طولانی‌مدت آب و برق، به خیابان آمدند و با سردادن شعارهایی چون: «آب، برق، زندگی، حق مسلم ماست»، ««مرگ بر بی‌کفایتی» اعتراض خود را آشکارا بیان کردند.