دریاچه آرال در آسیای میانه، در مرز قزاقستان و ازبکستان زمانی یکی از بزرگترین پهنههای آبی جهان بود. با انحراف رودخانههای آمودریا و سیر دریا برای پروژههای گسترده کشاورزی در اتحادیه جماهیر شوروی، جریان آب ورودی به دریا کاهش یافت.
دکتر «منصور سهرابی» اگرواکولوژیست و پژوهشگر بومشناسی میگوید: «اهواز در مسیر مشابهی چون آنچه بر سر دریاچه ارومیه آمد قرار گرفته و اگر عوامل کلیدی موثر در آن مهار نشوند، این شهر به «ارومیه جنوبی» بدل خواهد شد.» در گفتگویی که در اینجا میخوانید او به تشریح وضعیت زیستپذیری اهواز و خوزستان و آثار ادامه آلودگیهوا و محیط زیست بر مهاجرت پرداخته است.
بر اساس جدیدترین تصویر ناسا از دریاچه ارومیه، نگین آبی شمال غرب ایران به طور کامل خشک شده و دیگر اثری از یک دریاچه در تصویر هوایی دیده نمیشود. در ابتدای تابستان نیز مدیران کل محیط زیست آذربایجان شرقی درباره خشکی کامل و 100 درصدی دریاچه ارومیه تا پایان تابستان هشدار داده بودند.
کاوه مدنی، رییس موسسه آب، محیطزیست و سلامت دانشگاه سازمان ملل متحد و معاون پیشین سازمان حفاظت محیطزیست ایران تصویری هوایی از آخرین وضعیت دریاچه ارومیه منتشر کرده که نشان میدهد دریاچه تقریبا از روی نقشه ایران محو شده است.
نقشه دریای خزر که براساس دریای بالتیک ترسیم شده نشان میدهد که در سالهای اخیر، سطح این پهنه بزرگ آبی محصور میان ایران، روسیه، قزاقستان، آذربایجان و ترکمنستان، 28 متر پایینتر از نقطه صفر نقشهبرداری ساحل بالتیک است؛ اتفاقی بسیار بد که تنها در سال 1975 دیده شده بود.
در ایران سالهاست خشکسالی ادامه دارد. اگر به زودی بارانی نبارد، آخرین ذخایر آب آشامیدنی کشور نیز از بین خواهد رفت. دولت نیز برای مقابله با این بحران اقدام کافی انجام نداده است. موج گرما و کمآبی، زندگی عمومی در ایران را فلج کرده است. هشدارهای کارشناسان سالها نادیده گرفته شد و اکنون مردم بهای آن را میپردازند.
امیر عباس هویدا، نخست وزیر ایران در سال ۱۳۵۰ در یک سخنرانی هشدار داد که «تهران ظرفیت اکولوژیک محدودی دارد و رشد بیرویه آن میتواند در آینده باعث جیرهبندی و قطع آب و برق در این شهر شود.»
دکتر ناصر کرمی، اقلیمشناس در یادداشتی در ایندیپندنت فارسی درباره هشدارهای حکومتی درباره بحران آب در ایران و توصیه به صرفهجویی نوشت: «کاهش مصرف توسط شهروندان هم سود بسیاری برای دولت در پی دارد و هم اینکه باعث میشود فرسودگی امکانات کنونی و عدم سرمایهگذاری برای توسعه زیرساختهای تامین آب اثر اجتماعی و سیاسی پیدا نکند.»
موسسه آب، محیطزیست و سلامت دانشگاه سازمان ملل متحد با انتشار نقشهای از خاورمیانه نوشت: «ماه ژوئیه ۲۰۲۵ گرمای بیسابقهای را به بسیاری از نقاط جهان آورد، بهطوریکه دما در خاورمیانه به بیش از ۵۰ درجه سانتیگراد رسید. این تصویرسازی، تغییرات دما را در طول یک دوره ۲۴ ساعته در روز ۳۰ ژوئیه به نمایش میگذارد.»
«رضا حاجیکریم» رئیس هیئت مدیره فدراسیون صنعت آب، در واکنش به طرح دولت برای انتقال آب از طالقان به تهران گفت: «طرح جدید انتقال آب سد طالقان به تهران در کل ۸۰ میلیون مترمکعب در سال آب به پایتخت منتقل میکند که حتی جوابگوی ساخت و سازی که فقط در این دوره مدیریت شهری در منطقه ۲۱ در حال بارگذاری است، نیست. این در حالی است که مصرف آب تهران در سال یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون مترمکعب است یعنی این انتقال چیزی حدود ۸ درصد از آب مصرفی تهران است».
رسانههای محلی خوزستان زنانی را به تصویر میکشند که قابلمه و بشکههای آب را از رود و نهرهای کشاورزی تا روستاهایشان روی سر و کولشان حمل میکنند. این تصویر تکراری در دهه اخیر است. اما چرا بیآبی خوزستان، با وجود منابع آبی بزرگ، تمام نمیشود؟
کاوه مدنی درباره بحران آب در ایران گفت: «بخش آب ایران سالهاست که در یک آتش میسوزد. این وضعیت، وضعیت قابل برگشتی نیست. نشان از وضعیت شکست دارد. ما باید بپذیریم شکست خوردیم.» او همچنین گفت: «اقتصادهایی که عقبماندهترند، سهم بیشتری از آبشان را به کشاورزی اختصاص میدهند. بسیاری از راهحلهای بخش آب ایران خارج از بخش آب است.»
هر کولرآبی در هر ساعت بین ۳۰ تا ۴۵ لیتر آب مصرف میکند یعنی در هر شبانهروز حدود ۷۰۰ لیتر آب مصرف میکند. مطالعات متخصصان و پژوهشگران پژوهشکده مطالعات فناوری، کارکرد کولرهای آبی در تابستان را حدود ۱۹ میلیارد ساعت تخمین زده است. با این حساب مصرف آب کولرهای آبی بیش از ۳ تا ۴.۵ برابر ظرفیت اسمی سد امیرکبیر (سد کرج) است
مطالعهای جدید هشدار میدهد که جهان در آستانه از دست دادن فرصت برای جلوگیری از بدترین پیامدهای تغییرات اقلیمی است. اخبار بد در مورد اقلیم همهجا به چشم میخورد. قاره آفریقا بهویژه بهشدت تحت تأثیر تغییرات اقلیمی و شرایط آبوهوایی شدید قرار گرفته و این امر زندگیها و معیشتها را دچار آسیب کرده است. ما در جهانی زندگی میکنیم که با سریعترین نرخ از زمان شروع ثبت دادهها در حال گرم شدن است. با این حال، دولتها واکنش کندی نشان دادهاند.
دکتر کاوه مدنی، معاون سابق سازمان حفاظت محیط زیست ایران و مدیر موسسه آب، محیط زیست و سلامت دانشگاه سازمان ملل و استاد پژوهش کالج سیتی نیویورک در گفتگویی که به تازگی بازنشر شده است، درباره بحران آب در ایران گفت: «مشکلات بخش آب، مثل همه بخشهای دیگر ایران است. در راس، حاکمیت باید تصمیمات مهمی دراینباره بگیرد.»
روزنامه اسرائیلی جروزالم پست در گزارشی به بحران بیسابقه آب در ایران پرداخته و از آن بهعنوان یکی از جدیترین تهدیدهای زیربنایی جمهوری اسلامی توصیف کرده است.
دکتر ناصر کرمی، اقلیمشناس در یادداشتی که در کانال تلگرامی خود منتشر کرده درباره بحران آبی فزاینده در ایران، نوشته که این وضعیت به عملکرد مستقیم جمهوری اسلامی ربط دارد؛