به گزارش آیندگان؛ رضا حاجی کریم در گفتوگویی با وبسایت دیدهبان ایران که شنبه ۱۷ آبان منتشر شد، گفت: «واقعیت این است که وضعیت آب تهران به همین اندازه و حتی نگرانکنندهتر از چیزی است که رییسجمهور هشدار داد.»
رییس فدراسیون صنعت آب ایران تاکید کرد: «این هشدار بسیار دیر بیان شده است.»
مسعود پزشکیان، رییس دولت چهاردهم، ۱۵ آبان با اشاره به بحران منابع آبی هشدار داد که اگر در آذرماه باران نبارد، آب در تهران جیرهبندی خواهد شد و اگر باز هم باران نبارد، باید تهران را تخلیه کرد.
همزمان با بحران آب در بسیاری از استانهای ایران، محسن اردکانی، مدیرکل آبفای استان تهران گفت وضعیت آبی پایتخت «قرمز و نگرانکننده» است.
رییس فدراسیون صنعت آب ایران در بخش دیگری از اظهاراتش با اشاره به «پایین رفتن شدید سطح سفرههای زیرزمینی پایتخت»، افزود: «در حال حاضر ۶۲ درصد تامین آب تهران از منابع زیرزمینی و ۳۸ درصد از منابع سطحی است که آن هم تقریبا یا تمام شده یا در آستانه اتمام است.»
حاجی کریم نسبت به آمارهای ارائهشده از وضعیت ذخایر سدهای تهران نیز ابراز تردید کرد و گفت: «این آمار که گفته میشود بهطور متوسط در سدهای تامینکننده آب تهران تنها پنج درصد ذخیره وجود دارد، چندان واقعی نیست و واقعیت کمی ترسناکتر از آمارهای رسمی است.»
در حالی که برخی رسانههای ایران از جیرهبندی غیررسمی آب در تهران خبر دادهاند، رییس فدراسیون صنعت آب ایران گفت: «این کار باید خیلی زودتر از این شروع میشد. ما در جلسات مختلف با مدیران آب کشور، خواستار آغاز زودتر جیرهبندی آب تهران بودیم؛ هرچند این اقدام هم مسائل خاص خود را دارد.»
او افزود منظور از جیرهبندی این است که «آب هم مانند برق، در ساعات مشخصی از روز بهصورت منطقه به منطقه قطع شود».
رسانههای ایران: ۱۹ سد در آستانه خشک شدن کامل قرار دارند
از سوی دیگر، رسانههای ایران گزارش دادند ۱۹ سد در آستانه خشک شدن کامل قرار گرفتند و تنها کمتر از پنج درصد آب دارند. خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه نیز اعلام کرد در ابتدای آبان، فقط هشت سد در چنین وضعیتی بودند و در کمتر از دو هفته، تعداد سدهای بحرانی بیش از ۲ برابر شده است.
بنا بر گزارشها سدهای فریمان، کریت، دوستی، بار و طرق از حوضه فلات مرکزی و شرقی، سدهای بارزو، ووشمگیر، دانشمند، لار و آلاک از حوضه اترک و شمالی، سدهای رودبال، تنگاب و استقلال از حوضه زهره و جنوبی، سدهای عباسآبادلیکه و بانه از حوضه کرخه و غرب، سد قوریچای از حوضه ارس و سدهای آیدوغموش، سفیدرود و سنگهسیاه از حوضه سفیدرود اکنون همگی کمتر از پنج درصد آب دارند.
راهکارها در کوتاهمدت قابل اجرا نیستند
در شرایط کنونی راهکارهای گوناگونی برای حل بحران آب مطرح میشود؛ نظیر استفاده از سیستمهای بازچرخانی آب، تغییر الگوهای مصرف، بهکارگیری ادوات کاهنده مصرف، آموزش همگانی و کاهش مصرف آب کشاورزی.
رییس فدراسیون صنعت آب ایران در این زمینه تاکید کرد: «این راهکارها در کوتاهمدت قابل اجرا نیستند اما برخی از آنها میتوانند در چند ماه نتیجه بدهند.»
او گفت: «برای مثال، میتوان در منطقههای پرجمعیت فاضلاب را بازچرخانی و برای مصارف متنوعی مانند فضاهای سبز، برجهای خنککننده یا فلاشتانکها از پساب تصفیهشده استفاده کرد. در میانمدت هم میتوان با بازنگری در سیاستهای کشاورزی، به کاهش مصرف آب در این بخش کمک کرد.»
حاجی کریم در ادامه گفت: «راهکار نهایی این است که اجازه ندهیم ۳۰ میلیون مترمکعب از آب تهران صرف ساختوساز یا مصارف غیرضروری شود. آب شرب نباید در فلاشتانک استفاده شود و در استان تهران نباید ۱.۸ میلیارد مترمکعب آب برای کشاورزی مصرف شود.»
سیاست انتقال آب شکست خورده است
در ماههای اخیر، دولت جمهوری اسلامی از قصد خود برای انتقال آب دیگر مناطق به تهران خبر داد اما رییس فدراسیون صنعت آب ایران در این زمینه تاکید کرد: «اصولا سیاست انتقال آب، سیاستی شکستخورده است.»
او افزود: «متاسفانه برخی مسئولان گمان میکنند این طرح میتواند تهران را نجات دهد اما خود طالقان نیز از نزولات جوی تغذیه میشود. طبیعتا وقتی در طالقان بارندگی نداشتیم، آبی وجود ندارد که سد را پر کند. اکنون سد طالقان هم در معرض خشکی کامل قرار دارد.»
سخنان پزشکیان در مورد جیرهبندی آب در تهران در صورت نباریدن باران در آذرماه و تخلیه پایتخت، انتقاد رسانهها از جمله رسانههای وابسته به جناح مخالف دولت را به همراه داشته است.
در تازهترین مورد از انتقادها، حامد پاکطینت، بنیانگذار مجمع فعالان اقتصادی، در یادداشتی از پزشکیان برای اظهارات اخیرش انتقاد کرد و در حساب خود در اینستاگرام نوشت: «جای جلسات بیخاصیت با سازمان هواشناسی و امید بستن به باران، ۲۰۰ میلیون دلار از زیر سنگ پیدا کنید، از بودجه یکی از همین مراکز فرهنگی بیخاصیت؛ و خرج بازسازی لولههای فرسوده تهران کنید.»
مرداد سال گذشته، علی بیتاللهی، مدیر بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفت: «حدود ۴۰ درصد شبکه آب شرب کشور دارای قدمتی بالا و عملا فرسوده است.»
او افزود: «۳۰ درصد فروریزشهای بزرگ ایجاد شده، منشأ گسیختگی لوله آب شرب و نشت قدرتمند جریان آب داشته است.»
بر اساس گزارش وزارت نیرو که سال گذشته منتشر شد، حجم نشتی آب و آب بدون درآمد در کشور، سالانه حدود ۱/۹ میلیارد مترمکعب است که معادل مصرف سالانه حدود ۲۶ میلیون ایرانی ساکن در شهرهای کشور است.
در این میان حجم هدررفت آب تهران ناشی از نشتی در شبکه انتقال، حدود ۱۳۰ میلیون مترمکعب و معادل تقریبی دو برابر حجم آب دریاچه چیتگر برآورد میشود.
نظام حکمرانی آب در جمهوری اسلامی در طول سالها و دهههای گذشته، به جای سرمایهگذاری و هزینهکرد در زیرساختها، با وجود هشدارهای مکرر متخصصان، به سدسازی و حفر چاههای عمیق مشغول شده و کمبود آب را به نباریدن باران تقلیل داده است.
از سوی دیگر، عوامل حکومتی با رویکردهای خرافی و ایدئولوژیک، خشکسالی و مشکلات حوزه آب را به بیحجابی نسبت دادهاند.
رسانههای ایران از آغاز جیرهبندی آب در تهران بدون اعلام رسمی خبر دادند
برخی رسانهها در ایران از آغاز جیرهبندی آب در تهران بدون اعلام رسمی خبر داده و نوشتهاند بنا بر گزارشهایی از مناطق مختلف پایتخت، از چند شب پیش آب از نیمهشب تا حدود ساعت پنج صبح قطع میشود.
خبرگزاری میزان، وابسته به قوه قضاییه، شنبه ۱۷ آبان نوشت: «ظاهرا علیرغم انکار چندباره مسئولان، فرآیند جیرهبندی آب در تهران آغاز شده و شهروندان تهرانی در برخی مناطق پایتخت شبها از داشتن آب محروم هستند.»
خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران، با اشاره به جیرهبندی و قطع شبانه آب در تهران، گزارش داد که محدودیتهای آبی در پایتخت، «حدود ۱۰ روزی است که در سکوت خبری آغاز شده» است.
این رسانه اضافه کرد: «چند روزی است که در سطح تهران و شهرستانهای استان، قطعیهای چندساعته آب در برخی محلات گزارش شده که بیشتر این قطعیها مربوط به ساعات پایانی شب است.»
این رسانه وابسته به سپاه پاسداران افزود: «مردم در یک بلاتکلیفی در مورد زمانهای قطع آب بهسر میبرند و صفهای انتظار سامانه فوریتهای آب در لحظه به ۶۰ تا ۷۰ نفر میرسد.»
روزنامه «هفت صبح» نیز گزارش داد قطع ناگهانی آب شرب در برخی مناطق تهران به مدت پنج تا شش ساعت در شب انجام شده و بدون اطلاع قبلی یا اعلام رسمی بوده است.
بر اساس این گزارش، با افت فشار عمومی و کاهش منابع آبی سطحی و زیرزمینی، شرایط پایداری شبکه تامین آب در شهر تهران بهصورت قابل توجهی با اختلال مواجه شده است.
روزنامه هفت صبح افزود که این اتفاق با توجه به طولانی بودن زمان آن میتواند خانوارهایی را که مجهز به منبع آب هستند نیز به چالش بکشد.
افزایش نارضایتی عمومی
به نوشته رسانهها در ایران، وضعیت کنونی موجب افزایش نارضایتی عمومی شده است. روزنامه هفت صبح نوشت که شهروندان از عدم اطلاعرسانی مناسب پیش از قطع آب ابراز نارضایتی کردهاند و گفتهاند پمپ و تانکر هم بیاثر بوده است.
این روزنامه به نقل از شهروندان تهرانی نوشت: «وقتی شب آب قطع میشود، نمیدانیم کی دوباره آب وصل میشود و نمیتوانیم برنامهریزی برای مصرف آب داشته باشیم و تانکر آب هم به سرعت خالی میشود.»
۱۵ آبان، مسعود پزشکیان، رییس دولت چهاردهم، با اشاره به بحران منابع آبی هشدار داد که اگر در آذرماه باران نبارد، آب در تهران جیرهبندی خواهد شد و اگر باز هم باران نبارد، باید تهران را تخلیه کرد.
همزمان با بحران آب در بسیاری از استانهای ایران، مدیرکل آبفای استان تهران گفت وضعیت آبی پایتخت «قرمز و نگرانکننده» است.
هشدار درباره اختلال در بهداشت فردی و افزایش هزینهها
هفت صبح هشدار داد که قطع و جیرهبندی آب آن هم بدون اطلاع عمومی میتواند موجب اختلال در انجام امور روزمره خانوارها شود؛ از جمله در شستوشو، بهداشت فردی و فعالیتهای خانگی که نیاز به آب دارند.
این اتفاق همچنین باعث نگرانی بابت سلامت عمومی و رعایت بهداشت در واحدهای مسکونی و مجتمعها و فشار بیشتر بر خدمات جایگزین آب (مانند تانکر یا مخزن) میشود که در این شرایط ممکن است ناکافی باشند یا با هزینه بیشتر همراه شوند.
این روزنامه در ادامه گزارش خود نوشت که در زمینه پیامدهای روانی و اجتماعی این شیوه از قطعی نیز شهروندان احساس میکنند از قبل مطلع نشدهاند و اعتماد به اطلاعرسانی مسئولان کاهش یافته است.
پیشتر محمدرضا کاویانپور، رییس موسسه تحقیقات آب، اعلام کرد از ابتدای پاییز هیچ بارشی در تهران رخ نداده و پیشبینیها نشان میدهند این روند تا پایان پاییز نیز ادامه خواهد داشت.
کاویانپور ۱۶ آبان تاکید کرد نباید با امید به تغییر احتمالی این وضعیت، ریسک کرد و لازم است برای شرایط بحرانی و کمآبی جدی در پایتخت آماده شد.
۲۰ استان ایران از ابتدای پاییز حتی یک قطره باران هم نداشتهاند
یک گزارش جدید از شرکت مدیریت منابع آب نشان میدهد که ۲۰ استان از ۳۱ استان ایران از ابتدای پاییز تا امروز شاهد «قطرهای بارش» نبودهاند؛ شرایطی که در ۶۰سال اخیر بیسابقه بوده است.
براساس گزارش شرکت، مدیریت منابع آب این میزان وسیع گستره خشکسالی پاییزه در ایران بیسابقه است.
میزان بارشها در ایران از ابتدای مهرماه تا سهشنبه ۱۳ آبان، یعنی در ۴۳ روز، به ۳.۴ میلیمتر رسیده است. این در شرایطی است که در مدت مشابه سال قبل، میزان بارشها ۱۴.۸ میلیمتر بوده است.
بر اساس این گزارش، میزان بارشها در ایران طی این مدت، کاهشی ۷۷ درصدی نشان میدهد.
میزان بارشهای ایران در آمار درازمدت در مدت مشابه هم بهطور متوسط ۱۴.۵ میلیمتر بوده است. به این ترتیب، مقایسه بارشهای امسال با متوسط درازمدت نیز از کاهش ۷۷ درصدی بارشها حکایت دارد.
۲۰ استانی که در این ۴۳ روز شاهد بارش نبودهاند، استانهای تهران، مرکزی، کرمانشاه، خوزستان، فارس، کرمان، اصفهان، سیستانوبلوچستان، کردستان، همدان، چهارمحالوبختیاری، لرستان، ایلام، کهگیلویهوبویراحمد، بوشهر، زنجان، یزد، هرمزگان، قم و خراسان جنوبی هستند.
در این حال، وضعیت بارندگی در دیگر استانها نیز «مطلوب» نیست و برای مثال، استانهای البرز، قزوین و خراسان رضوی، با وجود بارشهای اندک در پاییز امسال، بهترتیب با کاهش شدید ۹۸، ۹۷ و ۹۴ درصدی بارشها نسبت به سال قبل مواجه هستند.
استانهای سمنان، اردبیل، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و خراسان شمالی نیز بین ۷۷ تا ۹۰ درصد کاهش بارش داشتهاند.
در همین ارتباط، بارشهای پاییزه در گیلان با کاهش ۴۷ درصدی، در مازندران با کاهش ۴۴ درصدی و در گلستان با کاهش ۱۲ درصدی همراه بوده است.
تسنیم سهشنبه در گزارش دیگری خبر داد که ۳۳ درصد ظرفیت مخازن سدها در ایران پُر و ۶۷ درصد این ظرفیت خالی است.
بر اساس این گزارش، از ابتدای مهر تا سیزدهم آبان سال جاری، در مجموع یک میلیارد و ۳۵۰ میلیون مترمکعب آب وارد سدهای ایران شده است. این میزان نسبت به ورودی دو میلیارد و ۱۹۰ میلیون مترمکعبی آب به سدها در مدت مشابه سال آبی گذشته، کاهشی ۳۹ درصدی داشته است.
این وضعیت بر «تأمین آب شرب، کشاورزی، صنعت و مباحث زیستمحیطی» هم تاثیر داشته است.
تصاویر داخل این گزارش؛ وضعیت سد کرج در میانه آبان ۱۴۰۴
