محیط زیست

آزاده مختاری، روزنامه‌نگار با انتشار ویدیویی در ساعات پایانی روز ۲۸ مرداد ۱۴۰۴، از انباشت زباله‌های شهری در میدان آرژانتین تهران، روبروی فروشگاه شهروند خبر داده است. در روزهای گذشته گزارش‌های متعددی از شهروندان درباره جمع نشدن زباله‌ها از سطح شهر تهران منتشر شده بود.
نقشه دریای خزر که براساس دریای بالتیک ترسیم شده نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر، سطح این پهنه بزرگ آبی محصور میان ایران، روسیه، قزاقستان، آذربایجان و ترکمنستان، 28 متر پایین‌تر از نقطه صفر نقشه‌برداری ساحل بالتیک است؛ اتفاقی بسیار بد که تنها در سال 1975 دیده شده بود.
در ایران سال‌هاست خشکسالی ادامه دارد. اگر به زودی بارانی نبارد، آخرین ذخایر آب آشامیدنی کشور نیز از بین خواهد رفت. دولت نیز برای مقابله با این بحران اقدام کافی انجام نداده است. موج گرما و کم‌آبی، زندگی عمومی در ایران را فلج کرده است. هشدارهای کارشناسان سال‌ها نادیده گرفته شد و اکنون مردم بهای آن را می‌پردازند.
دکتر ناصر کرمی، در یادداشتی که در شبکه اجتماعی اکس منتشر کرده، درباره وضعیت اقلیمی ایران و خشکسالی‌های پی‌درپی در سه دهه گذشته نوشت:
روابط عمومی سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام کرد که محیط‌بان «محمود شهمرادی» بعدازظهر روز چهارشنبه ۱۵ مرداد ۱۴۰۴ در جریان درگیری با شکارچیان غیرمجاز و بر اثر تیراندازی مستقیم آن‌ها جان باخت. سازمان محیط‌ زیست می‌گوید یکی از ضاربین در صحنه دستگیر شد و ضارب دوم پس از تعقیب و گریز، ابتدا متواری و سپس بازداشت شد.
دکتر ناصر کرمی، اقلیم‌شناس در یادداشتی در ایندیپندنت فارسی درباره هشدارهای حکومتی درباره بحران آب در ایران و توصیه به صرفه‌جویی نوشت: «کاهش مصرف توسط شهروندان هم سود بسیاری برای دولت در پی دارد و هم اینکه باعث می‌شود فرسودگی امکانات کنونی و عدم سرمایه‌گذاری برای توسعه زیرساخت‌های تامین آب اثر اجتماعی و سیاسی پیدا نکند.»
درحالی که بسیاری از استان‌های ایران دوباره و به بهانه گرما و بی‌آبی تعطیل شده‌اند و جمهوری اسلامی برای عبور از بی‌آبی، مردم را به صرفه‌جویی ۲۰ درصدی توصیه می‌کند، اما مساجد، حوزه‌های علمیه، پایگاه‌های بسیج، دارالقرآن‌ها، گلزارهای شهدا و مدارس از پرداخت آب‌بها معاف هستند و هیچ ابزاری برای مدیریت مصرف آن‌ها وجود ندارد.
موسسه آب، محیط‌زیست و سلامت دانشگاه سازمان ملل متحد با انتشار نقشه‌ای از خاورمیانه نوشت: «ماه ژوئیه ۲۰۲۵ گرمای بی‌سابقه‌ای را به بسیاری از نقاط جهان آورد، به‌طوری‌که دما در خاورمیانه به بیش از ۵۰ درجه سانتی‌گراد رسید. این تصویرسازی، تغییرات دما را در طول یک دوره ۲۴ ساعته در روز ۳۰ ژوئیه به نمایش می‌گذارد.»
روزنامه شرق در گزارشی از سد کرج که یک‌چهارم آب تهران را تامین می‌کند، به نقل از مدیر سد کرج نوشت: در حال حاضر، می‌توان گفت که حدود ۴۵ متر افت ارتفاع نسبت به وضعیت پر مخزن وجود دارد. این کاهش ۴۵‌متری در ارتفاع، معادل کاهش حدود ۱۲۰ میلیون مترمکعب از حجم ذخیره ۱۸۰ میلیون مترمکعبی است. با احتساب این مقدار، تنها حدود ۶۰ میلیون مترمکعب آب در مخزن باقی‌ مانده که آن‌هم به طور کامل قابل برداشت نیست.»
«رضا حاجی‌کریم» رئیس هیئت مدیره فدراسیون صنعت آب، در واکنش به طرح دولت برای انتقال آب از طالقان به تهران گفت: «طرح جدید انتقال آب سد طالقان به تهران در کل ۸۰ میلیون مترمکعب در سال آب به پایتخت منتقل می‌کند که حتی جوابگوی ساخت و سازی که فقط در این دوره مدیریت شهری در منطقه ۲۱ در حال بارگذاری است، نیست. این در حالی است که مصرف آب تهران در سال یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون مترمکعب است یعنی این انتقال چیزی حدود ۸ درصد از آب مصرفی تهران است».
چیاکو یوسفی‌نژاد، فعال محیط زیست و عضو پیشین تیم ملی هنرهای رزمی، و خبات امینی، فعال محیط زیستی در کردستان بامداد یک‌شنبه در پی سوختگی شدید هنگام مهار آتش‌سوزی در کوه آبیدر در سنندج جان باختند.
حمید مرادی، فعال محیط‌زیست و مدیر انجمن «شنه‌ی نه‌وژین»، در جریان تلاش برای مهار آتش‌سوزی در کوهستان آبیدر جان خود را از دست داد. او و همراهانش بدون تجهیزات کافی، در گرمای سوزان و در نبود مدیریت بحران، با دستان خالی به دل آتش رفتند. جمله‌ای که پیش‌تر در یادداشتش نوشته بود، حالا پژواک یک حقیقت تلخ است: «می‌خواهیم این خاک برای آینده بماند».

اگر آن‌طور که دکتر «بنفشه زهرایی»، استاد مدیریت منابع آب دانشگاه تهران‌ در مورد «روز صفر آب، وضعیت آخرالزمانی تنش آبی» گفت صرفه‌جویی مردم موجب عبور از مرداد و شهریور شود، بعد از آن، پایتخت‌نشینان دیگر با روز صفر آبی مواجه  نمی‌شوند؟
محمد خاکپور، کاپیتان پیشین تیم ملی فوتبال ایران در صفحه اینستاگرام خود در واکنش به بحران بی‌آبی و بی‌برقی در ایران نوشت: «ما در آستانه یک فاجعه بی‌آبی هستیم. این نه هشدار رسانه‌ای است، نه شعار سیاسی، بلکه واقعیتی است که هر روز در دشت‌های خشک‌شده، در دریاچه‌هایی که دیگر نیستند، و در روستاهایی که خالی شده‌اند، خود را نشان می‌دهد.»
رسانه‌های محلی خوزستان زنانی را به تصویر می‌کشند که قابلمه و بشکه‌های آب را از رود و نهرهای کشاورزی تا روستاهایشان روی سر و کولشان حمل می‌کنند. این تصویر تکراری در دهه اخیر است. اما چرا بی‌آبی خوزستان، با وجود منابع آبی بزرگ، تمام نمی‌شود؟
صبح شنبه ۴ مرداد، خیابان‌های شهر خشکبیجار در گیلان صحنه‌ راهپیمایی اعتراضی گسترده‌ شهروندان خشمگین بود. مردم به ستوه آمده از قطعی‌های مکرر و طولانی‌مدت آب و برق، به خیابان آمدند و با سردادن شعارهایی چون: «آب، برق، زندگی، حق مسلم ماست»، ««مرگ بر بی‌کفایتی» اعتراض خود را آشکارا بیان کردند.
کاوه مدنی درباره بحران آب در ایران گفت: «بخش آب ایران سال‌هاست که در یک آتش می‌سوزد. این وضعیت، وضعیت قابل برگشتی نیست. نشان از وضعیت شکست دارد. ما باید بپذیریم شکست خوردیم.» او همچنین گفت: «اقتصادهایی که عقب‌مانده‌ترند، سهم بیشتری از آبشان را به کشاورزی اختصاص می‌دهند. بسیاری از راه‌حل‌های بخش آب ایران خارج از بخش آب است.»
هر کولرآبی در هر ساعت بین ۳۰ تا ۴۵ لیتر آب مصرف می‌کند یعنی در هر شبانه‌روز حدود ۷۰۰ لیتر آب مصرف می‌کند. مطالعات متخصصان و پژوهشگران پژوهشکده مطالعات فناوری، کارکرد کولرهای آبی در تابستان را حدود ۱۹ میلیارد ساعت تخمین زده است. با این حساب مصرف آب کولرهای آبی بیش از ۳ تا ۴.۵ برابر ظرفیت اسمی سد امیرکبیر (سد کرج) است
حمید مرادی، فعال محیط‌زیست، وکیل دادگستری و دبیر انجمن زیست‌محیطی «شنه‌ی نوژین»، که روز ۲ مرداد ۱۴۰۴ در جریان آتش‌سوزی گسترده در ارتفاعات کوه آبیدر سنندج دچار سوختگی شدید شده بود، جان خود را از دست داد.
مطالعه‌ای جدید هشدار می‌دهد که جهان در آستانه از دست دادن فرصت برای جلوگیری از بدترین پیامدهای تغییرات اقلیمی است. اخبار بد در مورد اقلیم همه‌جا به چشم می‌خورد. قاره آفریقا به‌ویژه به‌شدت تحت تأثیر تغییرات اقلیمی و شرایط آب‌و‌هوایی شدید قرار گرفته و این امر زندگی‌ها و معیشت‌ها را دچار آسیب کرده است. ما در جهانی زندگی می‌کنیم که با سریع‌ترین نرخ از زمان شروع ثبت داده‌ها در حال گرم شدن است. با این حال، دولت‌ها واکنش کندی نشان داده‌اند.
دکتر کاوه مدنی، معاون سابق سازمان حفاظت محیط زیست ایران و مدیر موسسه آب، محیط زیست و سلامت دانشگاه سازمان ملل و استاد پژوهش کالج سیتی نیویورک در گفتگویی که به تازگی بازنشر شده است، درباره بحران آب در ایران گفت: «مشکلات بخش آب، مثل همه بخش‌های دیگر ایران است. در راس، حاکمیت باید تصمیمات مهمی دراین‌باره بگیرد.»
مسعود پزشکیان، رئیس جمهور گفت: از روز نخست ورود به دولت، درباره موضوع انتقال پایتخت پیشنهاداتی مطرح کردیم، اما برخی به جای توجه به واقعیت‌ها، شروع به انتقاد از مواضع دولت کردند، در حالی که از نظر علمی و کارشناسی، امکان ادامه بقای تهران به‌عنوان پایتخت وجود ندارد. بر اساس گزارش‌های کارشناسی، فرونشست زمین در برخی مناطق به 30 تا 40 سانتی‌متر در سال رسیده و این یک فاجعه بزرگ برای کشور محسوب می‌شود.
در پی تداوم موج گرما و بحران کمبود آب و برق در ایران، مقام‌های جمهوری اسلامی تصمیم به اعمال تعطیلی‌های گسترده و کاهش ساعات کاری ادارات در استان‌های مختلف کشور گرفته‌اند. ایران در بحران شدید بی‌آبی فرو رفته؛ مردم در گرمای طاقت‌فرسا، بی‌برق و بی‌امید، برای آب صف می‌کشند. زندگی روزمره‌ مختل شده، و حکومت به‌جای راه‌حل، تنها توصیه به «صرفه‌جویی» و «در خانه ماندن» می‌کند.
قرعه‌کشی بی‌سابقه‌ای برای ساکنان تووالو که می‌خواهند به دلیل تهدیدات ناشی از تغییرات اقلیمی به استرالیا مهاجرت کنند، ۱۸ ژوئیه به پایان رسید؛ بیش از پنج هزار درخواست برای این مهاجرت ثبت شده است.
دکتر ناصر کرمی، اقلیم‌شناس در یادداشتی که در کانال تلگرامی خود منتشر کرده درباره بحران آبی فزاینده در ایران، نوشته که این وضعیت به عملکرد مستقیم جمهوری اسلامی ربط دارد؛
در پی وقوع آتش‌سوزی گسترده در نخلستان‌های اروندکنار در شهرستان آبادان، بخشدار منطقه اعلام کرد که ۲۰ هزار نفر نخل بارور در روستاهای کوت شنوف، ابوعقاب و ابوشکر طعمه حریق شده‌اند. به گفته مقامات محلی، در این آتش‌سوزی، چهار واحد مسکونی و یک کارگاه تولیدی نیز کاملا سوخته‌اند.