سازمان عفو بین‌الملل روز سه‌شنبه ۲۲ ژوئیه (۳۱ تیرماه) با انتشار یک گزارش تحقیقی مفصل اعلام کرد که حملات هوایی عمدی ارتش اسرائیل به زندان اوین نقض فاحش حقوق بشر بوده و باید به عنوان «جنایت جنگی» مشمول پیگرد کیفری شود.
مقام‌های اسرائیل حمله هوایی روز دوم تیرماه (۲۳ ژوئن) به زندان اوین در تهران را «حمله‌ای هدفمند» علیه «نماد سرکوب مردم ایران» خوانده و اعلام کرده بودند که در این زندان «عملیات اطلاعاتی علیه دولت اسرائیل» انجام می‌شود.
به گزارش عفو بین‌الملل، فیلم‌های تأییدشده، تصاویر ماهواره‌ای و مصاحبه این سازمان حقوق بشری با شاهدان عینی، خانواده‌های زندانیان و مدافعان حقوق بشر نشان می‌دهد که ارتش اسرائیل چندین حمله هوایی به زندان اوین انجام داده و موجب کشته و زخمی شدن ده‌ها غیرنظامی و تخریب و ویرانی گسترده در دست‌کم شش نقطه از این مجموعه زندان شده است.
مشروح کامل گزارش سازمان عفو بین‌الملل درباره حمله اسرائیل به زندان اوین در جریان جنگ ۱۲ روزه را در ادامه بخوانید؛
ویدیوهای راستی‌آزمایی‌شده، تصاویر ماهواره‌ای و مصاحبه با شاهدان عینی، خانواده‌های زندانیان و مدافعان حقوق بشر نشان می‌دهد که ارتش اسرائیل چندین حمله هوایی به زندان اوین انجام داده که منجر به کشته و زخمی شدن ده‌ها غیرنظامی و وارد آمدن خسارات و ویرانی گسترده در دست‌کم شش نقطه مختلف این مجموعه شده است.
این حمله در ساعات اداری و زمانی رخداد که بسیاری از بخش‌های زندان مملو از غیرنظامیان بود. چند ساعت پس از حمله، ارتش اسرائیل تأیید کرد که زندان را هدف قرار داده و مقامات بلندپایه اسرائیلی در شبکه‌های اجتماعی از این اقدام ابراز رضایت کردند. به گفته مقامات جمهوری اسلامی ایران، در این حمله دست‌کم ۸۰ غیرنظامی – شامل ۷۹ زن و مرد و یک پسر پنج‌ساله – جان باختند.
بر اساس حقوق بین‌الملل بشردوستانه، زندان و بازداشت‌گاه، مکان غیرنظامی محسوب می‌شود و در این مورد هیچ شواهد معتبری وجود ندارد که زندان اوین را به هدف نظامی تبدیل کند.
اریکا گوِوارا روساس، مدیر ارشد بخش پژوهش، سیاست‌گذاری و کمپین‌ها گفت: «شواهد و دلایل مبنایی منطقی برای این نتیجه‌گیری ایجاد می‌کند که ارتش اسرائیل به‌طور آشکار و عمدی ساختمان‌های غیرنظامی را هدف قرار داده است. هدف‌گیری تأسیسات غیرنظامی طبق حقوق بین‌الملل بشردوستانه اکیدا ممنوع است. انجام آگاهانه و عمدی چنین حملاتی مصداق جنایت جنگی است.»
این باور وجود دارد که در زمان حمله، حدود ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ زندانی در زندان اوین نگهداری می‌شدند، از جمله مدافعان حقوق بشر، معترضان، مخالفان سیاسی، اعضای اقلیت‌های دینی تحت آزار و شهروندان دو تابعیتی یا خارجی که اغلب به عنوان اهرم فشار دیپلماتیک بازداشت شده‌اند. در هر زمان مشخصی، صدها غیرنظامی دیگر نیز در محوطه زندان حضور داشتند. این حمله در ساعت ملاقات زندانیان صورت گرفت.
اریکا گوِوارا روساس اظهار داشت: «نیروهای اسرائیلی باید می‌دانستند که هرگونه حمله هوایی به زندان اوین می‌تواند منجر به آسیب گسترده به غیرنظامیان شود. نهادهای دادستانی در سراسر جهان باید اطمینان حاصل کنند که همه افراد مسئول این حمله مرگبار به دست عدالت سپرده شوند، از جمله با استفاده از اصل صلاحیت قضایی جهانی. همچنین مقامات ایران باید صلاحیت دیوان کیفری بین‌المللی را برای رسیدگی به تمام جنایات اساسنامه رم که در قلمرو ایران یا از قلمرو آن انجام شده، به رسمیت بشناسند.»
تصویر بالا: نمایی کلی از زندان اوین، با دیوارکشی بیرونی که با رنگ نارنجی مشخص شده است. شش دایره زرد نشان‌دهنده مناطقی هستند که بیشترین تخریب را داشته‌اند و به نظر می‌رسد محل اصابت مهمات بوده‌اند. انفجارها و خسارات ناشی از آن فراتر از این شش منطقه گسترش یافته‌اند.
تصویر بالا: نقشه‌ای از زندان اوین که بر اساس مصاحبه‌های سازمان عفو بین‌الملل با زندانیان سابق، نام یا کاربری ساختمان‌ها را نشان می‌دهد.
کشته و زخمی شدن ده‌ها غیرنظامی
بین ساعت ۱۱ تا ۱۲ ظهر به وقت تهران در روز ۲ تیر ۱۴۰۴، حملات هوایی اسرائیل چندین بخش از زندان اوین را که بیش از ۵۰۰ متر از یکدیگر فاصله داشتند، هدف قرار داد و در نتیجه آن، ساختمان‌های متعدد و دیگر سازه‌ها در داخل مجموعه زندان و همچنین ساختمان‌های مسکونی خارج از آن تخریب یا آسیب جدی دیدند.
زندان اوین در منطقه‌ای پرجمعیت واقع شده و ساختمان‌های مسکونی در شرق و جنوب آن قرار دارند. یکی از ساکنان اطراف در گفت‌وگو با عفو بین‌الملل صحنه پس از حمله را این‌گونه توصیف کرد:
«یک صدای خیلی وحشتناکی آمد. از پنجره دیدم دود و غبار از سمت اوین به هوا می‌رود. هم صداها خیلی وحشتناک بود و هم حجم دود... من همیشه فکر می‌کردم خانه ما خیلی امن است چون نزدیک زندان هستیم... اصلا باورم نمی‌شود.»
تا این لحظه، مقامات نام ۵۷ غیرنظامی کشته‌شده در این حمله را منتشر کرده‌اند که شامل پنج مددکار اجتماعی زن، سیزده مرد جوان در حال انجام خدمت وظیفه عمومی اجباری در نقش نگهبان یا کارمند اداری، و ۳۶ نفر از کارکنان زندان (۳۰ مرد و شش زن) به همراه فرزند یکی از مددکاران اجتماعی هستند. پس از انتقادات عمومی نسبت به عدم افشای هویت زندانیان، بستگان آن‌ها و ساکنان اطراف که در حمله کشته شده‌اند، مقامات در تاریخ ۲۴ تیر ۱۴۰۴ گزارشی منتشر کردند که نام دو قربانی دیگر را نیز فاش می‌کرد: یک ساکن نزدیک زندان به نام مهرانگیز ایمان‌پور و یک زن داوطلب برای جمع‌آوری کمک مالی برای زندانیان بدهکار به نام هستی محمدی. سازمان عفو بین‌الملل پیش‌تر نام مهرانگیز ایمان‌پور و همچنین یک زندانی به نام مسعود بهبهانی، یکی از بستگان زندانیان به نام لیلا جعفرزاده، و رهگذری به نام علی‌اصغر پازوکی را تأیید کرده بود.
اعترافات خودافشاگرانه مقامات اسرائیلی
تنها چند ساعت پس از حمله، مقامات بلندپایه اسرائیل در شبکه‌های اجتماعی با افتخار از این حمله یاد کردند و آن را به‌عنوان یک « حمله هدفمند» به «نماد سرکوب مردم ایران» معرفی کردند.
وزیر دفاع اسرائیل، اسرائیل کاتز، در شبکه اجتماعی X نوشت که نیروهای اسرائیلی با «شدتی بی‌سابقه، اهداف رژیم و نهادهای سرکوب دولتی در قلب تهران از جمله زندان اوین» را هدف قرار داده‌اند.
دقایقی بعد، وزیر امور خارجه، گیدئون ساعر، در X نوشت: «ما بارها و بارها به ایران هشدار دادیم: هدف قرار دادن غیرنظامیان را متوقف کنید! آن‌ها ادامه دادند، از جمله امروز صبح. پاسخ ما: [زنده باد آزادی…].» این پست به همراه ویدیویی منتشر شد که ظاهراً نشان می‌دهد در ورودی زندان منفجر شده است. اما بررسی عفو بین‌الملل نشان می‌دهد که این ویدیو به صورت دیجیتالی دستکاری شده و احتمالاً با استفاده از یک عکس قدیمی از درِ زندان ساخته شده است. این ویدیو ابتدا در کانال‌های تلگرامی فارسی‌زبان منتشر شد، اما عفو بین‌الملل موفق نشد منبع اصلی آن را شناسایی کند.
ساعاتی بعد، ارتش اسرائیل در بیانیه‌ای تأیید کرد که «حمله‌ای هدفمند» به «زندان بدنام اوین» انجام داده است. در این بیانیه، تلاش شده بود تا حمله توجیه شود، با این ادعا که «دشمنان رژیم» در آنجا نگهداری و شکنجه می‌شوند و اینکه «عملیات اطلاعاتی علیه اسرائیل، از جمله ضدجاسوسی»، در این زندان انجام می‌گیرد. با این حال، بازجویی از متهمان به جاسوسی برای اسرائیل یا حضور مأموران اطلاعاتی در محوطه زندان، طبق حقوق بین‌الملل بشردوستانه، به‌هیچ وجه زندان را به خودی خود به یک هدف نظامی مشروع تبدیل نمی‌کند.
درب ورودی و دفتر دادستانی در بخش جنوبی
تصاویر قبل و بعد ماهواره‌ای مادون قرمز نزدیک با رنگ‌های کاذب، گرفته‌شده در 21 فروردین 1404 و 9 تیر1404 تخریب در چهار نقطه مشخص را نشان می‌دهند که احتمالاً محل اصابت مهمات بوده‌اند (با دایره‌های زرد مشخص شده‌اند) و نشانه‌هایی از سوختگی (که در طیف مادون قرمز نزدیک به صورت رنگ‌های سیاه تیره دیده می‌شود) در بخش‌های زیادی از محوطه قابل مشاهده است. این سوختگی‌ها احتمالاً ناشی از آتش‌گرفتن وسایل نقلیه بوده‌اند که آتش به ساختمان‌های اطراف سرایت کرده است.
در بخش جنوبی زندان، درب اصلی ورودی به همراه دیوار مجاور و ساختمان اطلاعات مراجعین واقع در شرق درب، به‌طور کامل تخریب شده‌اند. ساختمان واقع در غرب درب که به دادسرای شهید مقدس متصل است نیز به‌شدت آسیب دیده است. جلوتر در فضای داخلی واقع در بخش جنوبی زندان، پارکینگ و ساختمانی در کنار بخش قرنطینه نیز خسارت دیده‌اند.
یک منبع مطلع به عفو بین‌الملل گفت که زنی به نام لیلا جعفرزاده، ۳۵ ساله، در حالی که برای پرداخت وثیقه و آزادی همسر زندانی‌اش به دادسرا مراجعه کرده بود، کشته شد.
تخریب درب ورودی و محوطه اطراف آن در ویدیویی که صحت آن تأیید شده به تصویر کشیده شده است؛ در این ویدیو امدادگران دیده می‌شوند که در میان ویرانی‌ها و آوارهای گسترده روی زمین، دست‌کم یک مجروح را روی برانکارد حمل می‌کنند.
فیلم‌های منتشرشده توسط رسانه‌های حکومتی که توسط عفو بین‌الملل راستی‌آزمایی شده‌اند، نشان می‌دهند که دیوارها و چارچوب ساختمان دادسرا دچار آسیب ساختاری جدی شده‌اند و شدت انفجار تا عمق ساختمان نفوذ کرده است.
تصویر بالا: تصویر ماهواره‌ای گرفته شده در 9 تیر 1404 محل احتمالی اصابت مهمات را نشان می‌دهند (با دایره زرد مشخص شده است). تصاویر زمینی (سمت راست) تخریب گسترده‌ای را در سمت شمال و جنوب درب ورودی جنوبی زندان نشان می‌دهند.
ساختمان اداری و بخش قرنطینه
در عمق بیشتری از بخش جنوبی زندان، ساختمان اداری و یک ساختمان کوچک‌تر متصل به آن که به گفته یکی از زندانیان سابق، یکی از دفاتر نیروی امنیتی زندان به نام «یگان حفاظت» در آن قرار داشته، به‌شدت آسیب دیده‌اند؛ همچنین چندین سازه مجاور به‌طور کامل ویران شده‌اند.
تصاویر ماهواره‌ای از ۹ تیر ۱۴۰۴ نشان‌دهنده خسارت شدید به بخشی از سقف در سمت غربی ساختمان یگان حفاظت است. در این تصاویر همچنین دیده می‌شود که در شرق این ساختمان، یک دروازه داخلی، دیوار پیرامونی و دو سازه کوچک (احتمالاً پست‌های نگهبانی) به‌طور کامل در اثر حمله تخریب شده‌اند.
موقعیت این دو محل با تحلیل‌های ویدیویی و اطلاعات دریافت‌شده از دو زندانی عقیدتی سابق، آتنا دائمی و حسین رزاق، تطابق دارد.
ویدیوهای راستی‌آزمایی‌شده نیز پنجره‌های شکسته، دیوارهای فرو ریخته و آوارهای گسترده را در سمت‌های غربی و شرقی ساختمان اداری نشان می‌دهند. به نظر می‌رسد طبقه اول این ساختمان تقریباً به‌طور کامل نابود شده و بخش‌هایی از دیوارهای باربر کاملاً از بین رفته‌اند.
تصویری که توسط رسانه‌های دولتی منتشر شده و عفو بین‌الملل نیز صحت آن را تأیید کرده، دهانه‌ای شبیه به گودال انفجار را در بخش غربی ساختمان اداری و فروپاشی طبقه اول را نشان می‌دهد.
بر اساس گزارش یکی از رسانه‌های دولتی مورخ ۱۵ تیر ۱۴۰۴، دست‌کم ۹ زن، یک مرد و یک کودک در ساختمان اداری کشته شده‌اند. روزنامه‌های شرق و هم‌میهن، در گزارش‌هایی که به ترتیب در ۴ تیر و ۱۰ تیر منتشر کردند، نام سه تن از جانباختگان را اعلام کرده‌اند: زهرا عبادی، مددکار اجتماعی ۵۲ ساله که به همراه پسر پنج‌ساله‌اش مهراد خیری کشته شد؛ و یک کارمند اداری به نام حمید رنجبری، ۴۰ ساله.
تصویر بالا: تصاویر ماهواره‌ای (سمت چپ) مربوط به 9 تیر 1404 دو محل احتمالی اصابت مهمات را نشان می‌دهند (با دایره‌های زرد مشخص شده‌اند). تصاویر زمینی (سمت راست) آسیب گسترده به ساختمان اداری را نشان می‌دهند.
تحلیل یک ویدیوی راستی‌آزمایی‌شده همچنین نشان می‌دهد که بخش قرنطینه، محل نگهداری زندانیان تازه‌وارد، که در نزدیکی ساختمان اداری قرار دارد نیز دچار آسیب شده است.
بهداری، آشپزخانه و بندهای زندانیان در بخش مرکزی زندان
در بخش مرکزی زندان، بهداری، آشپزخانه مرکزی، بند ۴ ویژه زندانیان مرد، بند ۲۰۹ شامل سلول‌های انفرادی که زندانیان زن و مرد توسط وزارت اطلاعات در آن نگهداری می‌شوند، و بند زنان همگی آسیب جدی دیده‌اند.
تصاویر ماهواره‌ای نشان‌دهنده آسیب جدی به سازه‌های مجاور بهداری هستند، در حالی که ویدیوهای راستی‌آزمایی‌شده، آسیب‌های ناشی از انفجار و سوختن خودروها را به ساختمان بهداری نشان می‌دهند. یکی از این ویدیوها نمای بیرونی بهداری را با دوده سیاه و دود خارج‌شده از پنجره‌ها به تصویر می‌کشد. ویدیویی دیگر، ویرانی شدید فضای داخلی کلینیک را نشان می‌دهد: پنجره‌های شکسته، تخت‌ها و تجهیزات پزشکی واژگون شده و آوار گسترده‌ای در داخل به چشم می‌خورد.
تصویر بالا: تصاویر ماهواره‌ای (سمت چپ) از 9 تیر 1404 دو محل احتمالی اصابت مهمات را نشان می‌دهند (با دایره‌های زرد مشخص شده‌اند). عکس‌ها و ویدیوهای مکان‌یابی‌شده (سمت راست) نشان می‌دهند که زیرگذر ماشین فرو ریخته است. فضای داخلی بهداری به شدت آسیب دیده، دیوارها و پنجره‌ها منهدم شده‌اند، و نمای بیرونی نیز دچار آسیب شدید ناشی از آتش‌سوزی و دودگرفتگی شده است.
شواهد ویدیویی راستی‌آزمایی‌شده، روایت‌های مدافعان حقوق بشر نرگس محمدی و سپیده قلیان را که هر دو در ایران هستند، تأیید می‌کند. آن‌ها به عفو بین‌الملل گفتند که چندین شاهد عینی در زندان اوین، آسیب شدید به بهداری را برایشان شرح داده‌اند.
نرگس محمدی بیان کرده که زندانیان مرد در بند ۴ – که روبه‌روی بهداری قرار دارد – به او گفته‌اند که آمبولانس زندان در جریان حمله نابود شده است؛ ویدیوی منتشرشده که خودروهای مجاور بهداری را به‌شکل تکه‌پاره‌شده نشان می‌دهند، این روایت را تأیید می‌کند. او همچنین نقل کرده که زندانیان شاهد فردی با سوختگی گسترده در بدنش بودند که از بهداری بیرون آمده و روی زمین افتاده است.
دو زندانی به نامهای ابوالفضل قدیانی و مهدی محمودیان، که از بمباران زندان اوین جان سالم به‌در برده و به زندان فشافویه منتقل شده‌اند، در نامهای از داخل زندان که در تاریخ ۱۰ تیر به‌صورت آنلاین منتشر شد، نوشتند: «زندان اوین با صدای چند انفجار پیاپی لرزید. دو یا سه انفجار نزدیک بند ۴ رخ داد و هنگامی که زندانیان از درب بند بیرون آمدند، مشاهده کردند که بهداری در چند متری بند در حال سوختن است… پیکر حدود ۱۵ تا ۲۰ نفر از پرسنل بهداری زندان، زندانیان، کارکنان انبار و برخی از نگهبانان و ماموران بند ۲۰۹ توسط زندانیان از زیر آوار خارج شدند.»
سعیده مکارم، پزشکی که به‌صورت داوطلبانه در زندان اوین فعالیت می‌کرد و دچار جراحاتی از جمله سوختگی شد، در مجموعه‌ای از پست‌های اینستاگرامی در تیر ۱۴۰۴ توصیف کرد که چگونه زندانیان به او کمک کردند: «مرا به گوشه دیوار کشاندند، نیمه جان بودم. برایم آب آوردند، پتو آوردند، پایم را آتل بستند، خونهای صورتم را پاک کردند… می‌توانستند بروند ولی نرفتند… نجاتم دادند.»
مخالف سیاسی حسین رزاق نیز به عفو بین‌الملل گفت که زندانیان بند ۴ به او گفته‌اند شدت انفجار باعث شد که برخی زندانیان به دیوارها برخورد کنند و از جمله دچار آسیب از ناحیه سر و صورت شوند.
این شهادت‌ها با ویدیویی راستی‌آزمایی‌شده تأیید می‌شوند که آسیب گسترده به نمای بیرونی بندهای ۴ و ۲۰۹ را نشان می‌دهد. درهای بیرونی و پنجره‌های این دو بند شکسته‌اند، بخش‌هایی از سازه سقف نیز فروریخته است و توده‌های بزرگ آوار در راه دیده می‌شود. چندین خودرو نابود و سوخته‌اند و دود سیاه حاصل از آتش‌سوزی بر دیوارهای ساختمان‌های اطراف باقی مانده، که نشان می‌دهد بخشی از آتش‌سوزی احتمالاً از خودروها آغاز شده است. شدت انفجار همچنین سقف آشپزخانه زندان را تحت تأثیر قرار داده و به پنجره‌های آن آسیب زده است.
بر اساس تحقیقات عفو بین‌الملل، انفجار همچنین دفاتر کارکنان بند ۲۰۹ را تحت تأثیر قرار داده و برخی مأموران و نگهبانان زیر آوار گرفتار شده‌اند. مقامات تاکنون هیچ اطلاعاتی درباره سرنوشت زندانیان محبوس در سلول‌های انفرادی بند ۲۰۹ ارائه نکرده‌اند که نگرانی‌هایی جدی درباره احتمال مرگ یا جراحت زندانیان به وجود آورده است.
تصویر بالا: تصویری از راهی که در یک سمت آن بند ۲۰۹ (چپ) و در سمت دیگر زیرگذار ماشین (راست) قرار دارد.
سازمان عفو بین‌الملل توانست از طریق یک منبع مطلع، هویت یکی از زندانیان کشته‌شده در بند ۴ را تأیید کند: مسعود بهبهانی، ۷۱ ساله. به گفته این منبع، وی در اثر انفجار، به شدت به سمت صندلی پرت شد، چند زندانی دیگر روی او افتادند و سپس دچار سکته قلبی شد. مقامات به جای انتقال وی به بیمارستان، او را به زندان تهران بزرگ منتقل کردند و او دو روز بعد بر اثر سکته قلبی دوم جان باخت.
عفو بین‌الملل همچنین یک تصویر گرفته‌شده از داخل بند زنان را تحلیل کرده که در آن آسیب مشهود به سقف و زیرساخت برق دیده می‌شود.
درب ورودی، مجتمع قضایی، سالن ملاقات و بندهای زندانیان در بخش شمالی
تصاویر قبل و بعد ماهواره‌ای مادون قرمز نزدیک با رنگ‌های کاذب، گرفته‌شده در 21 فروردین 1404 و 9 تیر1404 تخریب در دو نقطه مشخص در بخش شمالی زندان اوین را نشان می‌دهند که احتمالاً محل اصابت مهمات بوده‌اند (با دایره‌های زرد مشخص شده‌اند): دیوارهای امنیتی داخلی و راه مقابل بندهای ۲۴۰ و ۲۴۱؛ و همچنین درب ورودی شمالی مقابل سالن ملاقات و مجتمع قضایی شهید کچویی.
در بخش شمالی زندان اوین، طبق تصاویر ماهواره‌ای و ویدیوهای راستی‌آزمایی‌شده، درب ورودی و دیوار مجاور آن تخریب شده‌اند؛ بخش جلویی ساختمانی که مجتمع قضایی شهید کچویی و سالن ملاقات را در بر می‌گیرد، به شدت آسیب دیده و دو دیوار داخلی نزدیک بندهای۲۴۰ و ۲۴۱ که محل نگهداری زندانیان هستند، نیز ویران شده‌اند.
ویدیوها و عکس‌های تأییدشده همچنین آسیب ناشی از انفجار به برج‌های مسکونی اطراف و خودروهای پارک شده در خارج از محوطه شمالی زندان اوین را نشان می‌دهند. در یکی از ویدیوها، ده‌ها فرد مضطرب و شوکه‌شده در خیابان احمدپور دیده می‌شوند، که دست‌کم یکی از آن‌ها مجروح به نظر می‌رسد.
یک منبع مطلع به عفو بین‌الملل گفت که مهرانگیز ایمان‌پور، نقاش ۶۱ ساله و ساکن خیابان احمدپور، در راه بازگشت به خانه کشته شد.
روزنامه شرق نیز گزارش داد که رهگذر دیگری به نام علی‌اصغر پازوکی، ۶۹ ساله، که در برابر ساختمان مجتمع قضایی و سالن ملاقات حضور داشت، کشته شد.
رسانه‌های دولتی ایران نیز ویدیوها و تصاویری منتشر کرده‌اند که آسیب انفجار در این ناحیه را به وضوح نشان می‌دهد.
تصاویر ماهواره‌ای (سمت چپ) مربوط به 9 تیر 1404، مکانی را نشان می‌دهند (مشخص‌شده با دایره زرد) که احتمالاً محل اصابت مهمات بوده است. تصاویر و ویدیوهای مکان‌یابی‌شده (سمت راست) آسیب‌های گسترده به بخش‌های بیرونی و داخلی سالن ملاقات را نشان می‌دهند، از جمله شیشه‌های شکسته و فروپاشی بخش‌هایی از سقف و نمای ساختمان.
تصاویر ماهواره‌ای تحلیل شده توسط عفو بین‌الملل نشان می‌دهد که یک جاده و دو دیوار امنیتی در عمق بخش شمالی زندان، در نزدیکی ساختمانی که بندهای ۲۴۰ و ۲۴۱ در آن قرار دارند، تخریب شده‌اند. این بندها به عنوان محل نگهداری صدها سلول انفرادی شناخته می‌شوند، اما تاکنون هیچ تصویری از وضعیت ساختمان منتشر نشده و مقامات نیز هیچ‌گونه اطلاعاتی درباره سرنوشت زندانیان این بندها ارائه نداده‌اند.
عفو بین‌الملل همچنین گزارش‌هایی از خانواده‌های زندانیان دریافت کرده که نشان می‌دهد بند ۸ که در نزدیکی بندهای ۲۴۰ و ۲۴۱ قرار دارد، آسیب دیده است. نسرین ستوده، وکیل مدافع حقوق بشر، به این سازمان گفته که همسرش رضا خندان، که به‌طور خودسرانه زندانی شده، به همراه سایر زندانیان، در اثر پرتاب آوار به محوطه بند، دچار جراحت شده‌اند.
محمد نوری‌زاد، مخالف سیاسی که در بند ۸ زندانی بود، هنگام حملات هوایی با خانواده‌اش تماس گرفته و فایل صوتی این تماس در تاریخ ۳ تیر به صورت آنلاین منتشر شد:
«سر ما بمب ریختند. یک عده زخمی شدند، شیشه‌ها شکسته است و همه پراکنده شده‌اند الان هم مجددا دارند می زنند... نمی‌دانم دیگر که هدفمند است… برای این که زدن زندان در هیچ قاموسی نمی گنجد… ]مسئولان زندان[ درها را بستند به روی ما و خبر نداریم.»
قوانین و استانداردهای بین‌المللی
بر اساس حقوق بین‌الملل بشردوستانه، حملات مستقیم به غیرنظامیان و اهداف غیرنظامی ممنوع است. حملات صرفاً می‌توانند متوجه نظامیان و اهداف نظامی باشند. اهداف نظامی محدود به اشیایی هستند که به دلیل ماهیت، موقعیت، هدف یا کاربردشان نقش مؤثری در عملیات نظامی دارند و نابودی، تصرف یا بی‌اثر شدن کامل یا جزئی آن‌ها، در شرایط حاکم بر زمان حمله، مزیت نظامی قطعی ایجاد می‌کند.
نیروهای مهاجم موظف‌اند تمام اقدامات ممکن را برای حفاظت از غیرنظامیان انجام دهند. این شامل موارد زیر است: تمایز قائل شدن میان اهداف نظامی و اشیای غیرنظامی؛ راستی‌آزمایی اینکه هدف مورد نظر واقعاً یک هدف نظامی است و لغو حمله در صورت وجود تردید؛ انتخاب وسایل و روش‌های حمله‌ای که از آسیب به غیرنظامیان جلوگیری کند یا آن را در پایین‌ترین حد ممکن نگه دارد و صدور هشدار مؤثر و از پیش برای غیرنظامیان، مگر اینکه شرایط اجازه ندهد.
حتی اگر هدف، مشروع و نظامی باشد، حمله نباید به‌گونه‌ای انجام شود که آسیب به غیرنظامیان در مقایسه با مزیت نظامی مستقیم و مشخص آن، نامتناسب باشد. اگر تمایز میان اهداف نظامی و غیرنظامی ممکن نباشد، حمله نباید صورت گیرد.
دولت‌هایی که مرتکب نقض حقوق بین‌الملل بشردوستانه می‌شوند، ملزم به جبران کامل خسارت‌ها و آسیب‌های وارده هستند. بر اساس اصول بنیادین و رهنمودهای سازمان ملل در خصوص حق بر تدابیر جبرانی و اقدامات ترمیمی برای قربانیان نقض‌های فاحش حقوق بشر و نقض‌های جدی حقوق بشردوستانه، دولت‌ها موظف‌اند تدابیر جبرانی مؤثر برای قربانیان فراهم کنند، از جمله اعاده به وضع سابق، غرامت مالی، توان‌بخشی، کسب رضایت خاطر و تضمین‌های تکرار نشدن.
روش‌شناسی
آزمایشگاه شواهد سازمان عفو بین‌الملل تصاویر ماهواره‌ای پیش و پس از حملات را تحلیل کرده و ۲۲ ویدیو و ۵۹ عکس را راستی‌آزمایی کرده است. این شواهد، تخریب و آسیب گسترده در شش نقطه از بخش‌های جنوبی، مرکزی و شمالی مجموعه زندان اوین را نشان می‌دهند.
عفو بین‌الملل همچنین بیانیه‌های صادره از سوی مقامات اسرائیلی و جمهوری اسلامی ایران را بررسی کرده و با ۲۳ نفر داخل و خارج از ایران مصاحبه انجام داده است؛ از جمله: ۷ تن از بستگان زندانیان، یک ساکن اطراف زندان که شاهد حمله بوده، ۲ منبع مطلع درباره دو نفر از کشته‌شدگان، ۲ روزنامه‌نگار، و ۱۱ زندانی سابق شامل مخالفان سیاسی و مدافعان حقوق بشر که اطلاعاتی را از زندانیان، خانواده‌هایشان، کارکنان زندان و نیروهای امدادی دریافت کرده‌اند. این سازمان همچنین به فایل‌های صوتی چهار تماس تلفنی بین چهار زندانی و خانواده‌هایشان که تنها چند ساعت پس از حمله برقرار شده بود، دسترسی یافت.
عفو بین‌الملل در تاریخ 12 تیر 1404 (۳ ژوئیه ۲۰۲۵) پرسش‌هایی درباره این حمله برای وزیر دفاع اسرائیل ارسال کرد، اما تا زمان انتشار این گزارش، هیچ پاسخی دریافت نشده است.
در جریان تشدید درگیری‌ها میان اسرائیل و ایران، طبق گزارش بنیاد شهید و امور ایثارگران جموری اسلامی ایران، دست‌کم ۱۱۰۰ نفر در ایران کشته شده‌اند، که شامل ۱۳۲ زن و ۴۵ کودک می‌شود. بر اساس گزارش وزارت بهداشت اسرائیل، دست‌کم ۲۸ نفر از جمله زنان و کودکان در اسرائیل جان خود را از دست داده‌اند.
در چارچوب تحقیقات جاری عفو بین‌الملل درباره نقض‌های حقوق بشردوستانه بین‌المللی و موارد نقض حقوق بشر در بستر تشدید درگیری‌های نظامی میان ایران و اسرائیل، این سازمان یافته‌های خود درباره حملات هوایی جمهوری اسلامی ایران به اسرائیل را نیز منتشر خواهد کرد.