روزنامه واشنگتن‌پست با بررسی تصاویر ماهواره‌ای و ویدیوها از حمله هوایی اسرائیل به زندان اوین در تهران که در ۲ تیر ۱۴۰۴ اتفاق افتاد، می‌نویسد که در این حمله چهار بخش این زندان هدف قرار گرفت و دست‌کم ۷۱ نفر کشته شدند، از جمله کارکنان زندان، دو سرباز وظیفه، و چند غیرنظامی از جمله دو کودک.
تصاویر ماهواره‌ای نشان‌دهنده تخریب گسترده در ساختمان‌های اداری، مرکز پزشکی، محل ملاقات خانواده‌ها و بند انفرادی ۲۰۹ است. این حمله در ساعات ملاقات عمومی انجام شد.
پس از حمله، زندانیان به زندان‌های شلوغ‌تری منتقل شدند و شرایط بسیار وخیم گزارش شده است. اسرائیل ادعا کرده این حمله دقیق و با هدف کاهش آسیب به غیرنظامیان انجام شده است.
در ادامه، ترجمه کامل گزارش روزنامه واشینگتن پست به قلم نیلو تبریزی، ایموجن پایپر، کیت براون، یگانه تربتی و جاناتان باران و با تیتر «Israeli strike hit four areas in notorious Tehran prison. Civilians among the dead» در روز ۵ جولای ۲۰۲۵ منتشر شده است را در ادامه بخوانید؛
حمله اسرائیل درست پیش از ظهر انجام شد؛ مجموعه‌ای از انفجارها که زندان اوین در تهران را لرزاند—مجموعه‌ای وسیع که هزاران زندانی را در خود جای داده و بیش از چهار دهه است که نمادی از سرکوب رژیم جمهوری اسلامی ایران به‌شمار می‌رود.
یک زندانی سابق که به‌طور اتفاقی در تاریخ ۲۳ ژوئن نزدیک این مجموعه حضور داشت، گفت که پس از شنیدن صدای انفجارها به سمت محل حادثه دوید. او به واشنگتن‌پست گفت، زمانی که زندانی بود، آرزو داشت روزی دروازه‌های اوین را فرو ریخته ببیند، اما آن‌چه آن روز با آن مواجه شد، کابوس بود.
او گفت: «همه‌چیز پر از آوار بود. واقعاً مثل یک هرج‌ومرج کامل و آخرالزمانی بود.»
پس از حمله، سخنگوی نیروهای دفاعی اسرائیل، سرتیپ “افی دفرین”، اعلام کرد که این مجتمع زندانی برای «عملیات اطلاعاتی علیه دولت اسرائیل، از جمله ضدجاسوسی» استفاده می‌شده و این حمله «با دقت بالا انجام شد تا آسیب به غیرنظامیان زندانی در حد امکان کاهش یابد.» عملیات در اوین یک روز پیش از آن‌که آتش‌بس به جنگ ۱۲روزه دو کشور پایان دهد، صورت گرفت.
تحلیل واشنگتن‌پست از تصاویر ماهواره‌ای و ویدیوهایی که در رسانه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته شده‌اند، نشان می‌دهد که چهار بخش از این مجموعه آسیب دیده‌اند؛ سازه‌هایی که در فاصله‌ای حدود ۶۰۰ متری از یکدیگر قرار داشته‌اند. به گفته دو زندانی سابق که این تصاویر را به درخواست روزنامه بررسی کرده‌اند، از جمله بخش‌های آسیب‌دیده می‌توان به یک ساختمان اداری، منطقه ملاقات خانواده‌ها، مرکز پزشکی، و بلوک سلول‌های انفرادی اشاره کرد.
مقامات ایرانی گفته‌اند که دست‌کم ۷۱ نفر کشته شده‌اند. طبق اعلامیه‌های ترحیم منتشر شده آنلاین، سوابق داخلی زندان که توسط پست بررسی شده، و همچنین مصاحبه‌ها، کشته‌شدگان شامل ۴۳ نفر از کارکنان زندان و دو سرباز وظیفه بودند که در آن‌جا مستقر بودند. همچنین دست‌کم چهار غیرنظامی که در زندان کار نمی‌کردند کشته شده‌اند که دو نفرشان کودک بوده‌اند.
بر اساس اطلاعیه‌های ترحیم، چندین مقام ارشد زندان نیز در میان کشته‌شدگان بوده‌اند، از جمله علی قناعت‌کار، دادستان ارشد اوین. پیگردهای قناعت‌کار علیه مخالفان سیاسی با انتقاد شدید گروه‌های حقوق بشری مواجه شده بود.
زندان اوین که در دامنه کوه البرز و در منطقه‌ای مسکونی و مرفه قرار دارد، بیش از چهل سال است که نمادی آشکار از حکومت اقتدارگرای جمهوری اسلامی بوده است.
این زندان محل اصلی بازداشت مخالفان سیاسی، خبرنگاران خارجی، دانشگاهیان و دیپلمات‌ها توسط نهادهای امنیتی ایران است. بسیاری از زندانیان این مکان تحت شکنجه و بدرفتاری قرار گرفته‌اند. هزاران نفر در دیوارهای آن زندانی هستند، از جمله در مقاطعی برنده نوبل، نرگس محمدی، و خبرنگار پست، جیسون رضائیان که نزدیک به یک‌ونیم سال در آن‌جا نگهداری شد.
حملات نظامی به زندان‌ها می‌تواند نگرانی‌های بشردوستانه و حقوقی ایجاد کند، به‌ویژه به‌دلیل آسیب‌پذیری زندانیان. سازمان حقوق بشر مستقر در واشنگتن «فعالان حقوق بشر در ایران» اعلام کرده که دو زندانی کشته شده‌اند، که پست نتوانست به‌طور مستقل آن را تأیید کند. مقامات ایرانی نیز گفته‌اند که شمار نامشخصی از زندانیان کشته شده‌اند.
تحلیل تصاویر ماهواره‌ای با وضوح بالا که توسط شرکت «مکسار تکنالجیز» در روز دوشنبه ثبت شده، دست‌کم ۱۷ ساختمان آسیب‌دیده یا تخریب‌شده در سراسر زندان را شناسایی کرده است. کارشناسان تحلیل تصاویر ماهواره‌ای گفتند که پراکندگی مکان‌ها نشان‌دهنده چندین حمله است. ارتش اسرائیل از اظهارنظر درباره یافته‌های پست و پاسخ به سوالات درباره اهداف این حملات خودداری کرد.
شان اوکانر، تحلیلگر تصویری در شرکت اطلاعات دفاعی «جینز»، گفت: «بر اساس مکان‌های آسیب‌دیده، به نظر می‌رسد دست‌کم چهار مهمات جداگانه استفاده شده، چون قدرت هیچ کدام از انفجارها در مناطق مورد اصابت آن‌قدری نبوده‌است که بتواند به‌خودی‌خود خسارت به سایر نقاط وارد کند.»
ویلیام گودهیند، تحلیلگر ژئوفضایی در پروژه تحقیقاتی «کانتستد گرَند» که درگیری‌های مسلحانه را با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای رصد می‌کند، گفت که تصاویر نشان‌دهنده دست‌کم شش حمله هستند. او گفت که این حملات ظاهراً دو هدف را دنبال می‌کرده‌اند: هدف قرار دادن نقاط دسترسی مثل دروازه‌های شمالی و جنوبی، و کشتن کارکنان زندان که احتمالاً در ساختمان‌های مرکزی بوده‌اند. او خاطرنشان کرد که به‌نظر می‌رسد از «مهماتی با قدرت انفجاری پایین‌تر استفاده شده تا حملات هوایی با مقیاس بزرگ که هدف آن‌ها تخریب کامل ساختمان است.»
تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهند که بیش از ۲۴ هکتار از فضای سبز اطراف زندان در پی آتش‌سوزی پس از حمله سوخته است. برخی از آسیب‌های ساختاری ممکن است ناشی از همین آتش‌سوزی‌ها باشد.
در مرکز زندان، ساختمانی که دفترهای اداری در آن قرار داشت، به‌طور کامل نابود شده و مرکز پزشکی نیز به‌شدت آسیب دیده است. تصاویر منتشرشده در رسانه‌های اجتماعی، از جمله آن‌هایی که توسط دولت ایران منتشر شده، خودروهای سوخته و فلزات درهم‌تنیده‌شده را نشان می‌دهند. دیوار خارجی مرکز پزشکی سیاه‌شده و میله‌های پنجره‌های آن خم شده‌اند. درون ساختمان، تجهیزات پزشکی و تخت‌ها پوشیده از شیشه شکسته‌اند.
بر اساس اطلاعیه‌های فوت که روزنامه واشینگتن پست بررسی کرده، یک پزشک که در مرکز پزشکی کار می‌کرد نیز کشته شده، همچنین یک مددکار اجتماعی زندان و پسر پنج‌ساله‌اش.
به‌نظر می‌رسد حمله همچنین به ساختمانی دیگر در آن‌سوی حیاط مرکز پزشکی آسیب زده باشد که طبق گفته دو زندانی سابق، بلوک سلول‌های انفرادی بند ۲۰۹ بوده است. این بند تحت اداره وزارت اطلاعات قرار دارد و معمولاً محل نگهداری بازداشت‌شدگان سیاسی یا ارزشمند است که معمولاً در هنگام جابجایی در این مجموعه چشم‌بند دارند.
یک زندانی که با دوستی تماس تلفنی داشته، به گفته دوستش به روزنامه واشینگتن پست گفته است که بلافاصله پس از حمله، زندانیان با چشم‌بند در حال قدم زدن بوده‌اند و هیچ نگهبانی در اطراف دیده نمی‌شده است.
تصاویر ماهواره‌ای و ویدیوها آسیب گسترده‌ای را در دروازه ملاقات در لبه شمالی مجموعه نشان می‌دهند، جایی که به گفته زندانیان سابق و یکی از اعضای خانواده یک زندانی، ایرانی‌ها برای ملاقات بستگان بازداشت‌شده می‌آمدند. آن‌ها گفتند که حمله در ساعت‌های رسمی ملاقات انجام شده است.
مردی که گفت کمی پس از انفجارها به دروازه رسیده بود، توصیف کرد که خودروهای سوخته دیده و زندانیانی را دیده که در حال تلاش برای فرار بودند، در حالی که نگهبانان به سمت پاهای آن‌ها شلیک می‌کردند.
او گفت: «جسدهای زیادی روی زمین افتاده بودند. هنوز کسی نیامده بود تا آن‌ها را بپوشاند یا بررسی کند که آیا واقعاً مرده‌اند یا نه.»
او گفت که اجساد پنج نفر را که به‌نظر می‌رسید مرده‌اند حمل کرده و افراد دیگری را از زیر آوار بیرون کشیده است. تصویری که در ذهنش مانده، مربوط به پدری و دختری بود که سند آزادی یکی از اعضای خانواده‌شان را آورده بودند.
او گفت: «پدرش حدود دو ساعت تلاش می‌کرد احیای قلبی-ریوی انجام بدهد. هیچ اتفاقی نیفتاد و دخترش مُرد.»
حمله نزدیک دروازه ملاقات، پنجره‌های ساختمان‌های مسکونی اطراف را شکست و موجب مرگ “مهرانگیز ایمان‌پور” ۶۱ ساله شد که در آن محدوده در حال قدم‌زدن بود، به گفته یکی از بستگانش.
دوربین مداربسته ساختمان محل سکونت ایمان‌پور نشان می‌دهد که او حوالی ساعت ۱۱ صبح خانه را ترک کرده بود، کمتر از یک ساعت پیش از حمله به زندان. خانواده‌اش گفتند او برای پرداخت دستمزد کسی که در خانه‌اش کار کرده بود از خانه بیرون رفته بود. دو روز بعد، مقامات به خانواده‌اش اطلاع دادند که جسدش در خیابانی نزدیک به دروازه ملاقات پیدا شده است.
ویدیویی از حوالی آپارتمان ایمان‌پور که بلافاصله پس از حمله ضبط شده، خیابانی را نشان می‌دهد که با خاک و گردوغبار پوشیده شده و خودروهای آسیب‌دیده در دو سوی آن قرار دارند. در فاصله‌ای دور، دروازه ملاقات تخریب‌شده دیده می‌شود. نمای یک ساختمان نیز شکسته شده است.
یکی از بستگان ایمان‌پور گفت که او مهربان و خودساخته بود، هنرمند و نقاشی بااستعداد. «اگر بخواهی او را توصیف کنی، هیچ‌وقت نمی‌توانی به اندازه کافی صفات مثبت درباره‌اش بگویی.»
بخش‌های وسیعی از زندان اوین دیگر قابل استفاده نیست و اعضای خانواده دو زندانی به پست گفته‌اند که برخی از زندانیان به زندان‌هایی منتقل شده‌اند که تراکم بیش‌ازحد و شرایطی بسیار وخیم دارند.
یکی از بستگان یک زندانی مرد که به زندان تهران بزرگ منتقل شده، گفت: «همه را در یک سالن بزرگ قفل کرده‌اند که حداکثر ظرفیتش ۳۰ یا ۴۰ نفر است، اما حالا بیش از ۱۲۰ نفر را آن‌جا نگه می‌دارند.»
زنان زندانی شب حمله در اوین باقی ماندند و سپس به زندان قرچک منتقل شدند، طبق گفته یک زندانی سابق اوین که با برخی از زنان بازداشتی صحبت کرده و همچنین گزارش سازمان “فعالان حقوق بشر در ایران”.
او گفت: «زنان زندانی خودشان محل را تمیز کردند. همه‌جا نگهبان بود که اسلحه را به سمت سرشان گرفته بود و نه آب بود، نه گاز، نه دسترسی به تلفن. خانواده‌ها واقعاً نگران بودند.»
زندان قرچک به‌دلیل آلودگی شدید، وجود آفات و نبود خدمات اجتماعی اولیه بارها از سوی سازمان‌های حقوق بشری مورد انتقاد قرار گرفته است.
زندانی سابقی که به سمت در ورودی دویده بود گفت: «در این وضعیت، زندانی‌ها آسیب‌پذیرترین افراد هستند. چه کسی می‌داند قرار است بعدش چه اتفاقی بیفتد؟»