در گزارش الکس وینستون که با عنوان «بحران آب ایران: «روز صفر» نزدیک است؛ جمهوری اسلامی با کمبود کامل روبهروست» روز ۲۱ ژوئیه ۲۰۲۵، در روزنامه اسرائیلی جروزالم پست منتشر شده، آمده است:
ایران در حال حاضر با یک بحران شدید آب روبهرو است. دولت جمهوری اسلامی وضعیت اضطراری اعلام کرده و در استان تهران، به دلیل کمبود شدید آب و بحران انرژی که با گرمای بیسابقه تشدید شده، تعطیلی عمومی اعلام کرده است. این شرایط زیرساختهای فرسوده کشور را تا آستانه فروپاشی کشانده است.
سخنگوی دولت، فاطمه مهاجرانی، در پیامی در شبکه اجتماعی X (توئیتر سابق) اعلام کرد که چهارشنبه ۲۳ ژوئیه در استان تهران تعطیل عمومی خواهد بود: «به دلیل ادامه گرمای شدید و ضرورت صرفهجویی در مصرف آب و برق».
او شهروندان را تشویق کرد که این روز را صرف «استراحت، سفر کوتاه یا بودن با خانواده کنند، البته با رعایت نکات ایمنی و صرفهجویی در انرژی.»
این اقدام بیسابقه در شرایطی اتخاذ شده که دما در سراسر ایران بسیار فراتر از میانگین فصلی رفته و تهران در روز یکشنبه حدود ۴۰ درجه سانتیگراد را تجربه کرده است. این گرما فشار زیادی به شبکه برق در حال فروپاشی و سامانههای تأمین آب وارد کرده است.
رئیسجمهور مسعود پزشکیان نیز در همان روز در نشست هیئت دولت، هشدار صریحی داد و با استناد به گزارشی از وزارت نیرو اعلام کرد که بحران بسیار جدیتر از آن چیزی است که تاکنون بهطور عمومی مطرح شده است: «بحران آب جدیتر از آن چیزی است که امروز دربارهاش صحبت میشود، و اگر فوراً اقدام نکنیم، در آینده با وضعیتی روبهرو خواهیم شد که هیچ راهحلی برایش وجود نخواهد داشت.»
اوضاع نگرانکنندهتر شده، زیرا قطع آب در سراسر ایران گسترش یافته، بهویژه در تهران؛ در حالی که گزارشهای متعددی از آنچه شهروندان «سهمیهبندی خاموش» توصیف میکنند، منتشر شده، اما مقامهای رسمی آن را رد کرده و معضل را به «افت فشار» در شبکه نسبت دادهاند.
هفته گذشته، وزیر نیرو، عباس علیآبادی، هشدار نگرانکنندهای داد و پیشبینی کرد که مخازن حیاتی کشور ممکن است ظرف چند هفته کاملاً خشک شوند.
او همچنین گفت که جمهوری اسلامی ایران در حال مذاکره با کشورهای همسایه برای واردات آب است؛ هرچند که همین بحران، روابط منطقهای ایران را نیز تحت فشار قرار داده است.
شرکت آب تهران اعلام کرده که سطح ذخایر سدهای اصلی پایتخت به پایینترین میزان در یک قرن اخیر رسیده است. مقامها یک دوره خشکسالی بیسابقه پنجساله و بارندگیهای بسیار کمسابقه را عوامل اصلی این بحران میدانند — که باعث شده استان تهران شدیدترین تنش آبی شصت سال اخیر را تجربه کند.
بر اساس دادههای مؤسسه جهانی منابع (World Resources Institute)، ایران از نظر «تنش آبی پایه» در رتبه چهاردهم جهان قرار دارد. مفسران بهطور فزایندهای دربارهی رسیدن به «روز صفر»، زمانی که منابع آبی کاملاً به پایان میرسند، هشدار میدهند.
رضا طالبی، پژوهشگر دانشگاهی، گفته که سدسازی بیمحابا در ایران نهتنها بحران آب را حل نکرده، بلکه آن را تشدید کرده است. به گفتهی طالبی، بین سالهای ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۸ تعداد سدهای ایران از ۳۱۶ به ۶۴۷ عدد افزایش یافته است، چیزی بیش از دو برابر. بسیاری از این سدها بدون ارزیابیهای زیستمحیطی مناسب و عمدتاً تحت فشار اهداف سیاسی یا نظامی ساخته شدهاند.
سد لتیان در نزدیکی تهران، نمونهای از وخامت اوضاع است. حجم آب درون مخزن این سد از ۹۵ میلیون مترمکعب به تنها ۹ میلیون مترمکعب کاهش یافته است.
در همین حال، در ۲۰ سال گذشته، سطح آبهای زیرزمینی در تهران ۱۲ متر کاهش یافته است؛ پدیدهای که موجب فرونشست زمین شده و پایداری زیرساختهای شهری را تهدید میکند.
مشکلات بزرگ در زیرساختهای آبرسانی نیز منجر به هدررفت آب قابلتوجهی شدهاند، بهطوری که برآورد میشود تا ۲۵ درصد آب تهران تنها به دلیل سوءمدیریت تاسیسات از دست میرود.
پزشکیان با اشاره به این چالش بزرگ، تأکید کرده که مقابله با بحران آب ایران مستلزم یک تغییر اساسی در استراتژی ملی است.
پیام وزیر انرژی اسرائیل به مردم ایران
این بحران همچنین توجه بینالمللی را به خود جلب کرده و از جمله واکنشی صریح از سوی وزیر انرژی اسرائیل، الی کوهن را در پی داشته است. او در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر سابق) مستقیماً خطاب به مردم ایران نوشت: «رنج شما را میبینم و میدانم که حتی آب آشامیدنی کافی هم ندارید.»
کوهن ادامه داد: «این بهخاطر رژیم سرکوبگر شماست، که بهجای سرمایهگذاری برای تأمین آب آشامیدنی، منابع آبی را صرف برنامه شکستخورده هستهای کرده که حالا به زبالهدان تاریخ سپرده شده است.»
او دولت ایران را بهخاطر بیتوجهی به نیازهای مردم و اختصاص منابع به شاخههای تروریستی در لبنان، سوریه، یمن و غزه مورد انتقاد قرار داد.
کوهن همچنین به موفقیتهای اسرائیل در مدیریت منابع آبی اشاره کرد و گفت: «اسرائیل توانسته کمبود آب را پشت سر بگذارد، و بهلطف دانش و نوآوری ما، اکنون منابع آبی فراوانی داریم که حتی به همسایگانمان نیز صادر میکنیم.»
او در پایان پیامش خطاب به مردم ایران نوشت: «مردم ایران! روزی که این رژیم سرکوبگر سرنگون شود، زندگی شما بسیار بهتر خواهد شد و شما نیز خواهید توانست از فناوریهای آبی اسرائیل بهرهمند شوید.»
بزرگترین بحران زیرساختی جمهوری اسلامی
بحران آب، به یکی از جدیترین چالشهای پیشروی دولت ایران تبدیل شده است؛ بحرانی که همزمان ابعاد انساندوستانه فوری دارد و هم سؤالات بلندمدتی درباره پایداری محیطزیست و اولویتهای تخصیص منابع کشور را پیش میکشد.
قطع آب، فرونشست زمین، افت سطح آبهای زیرزمینی، سوءمدیریت، سیاستهای ناکارآمد، سدسازی بیرویه و فشارهای اقلیمی، همگی در کنار هم یک بحران ملی تمامعیار را شکل دادهاند — بحرانی که اگر فوراً و با رویکردی علمی، مشارکتی و شفاف مدیریت نشود، میتواند به فروپاشی زیربنایی و اجتماعی در بخشهای گستردهای از ایران منجر شود.