تغییر رویکرد ترامپ و عقب‌نشینی رهبران اروپایی، جنگ اوکراین را تمام می‌کند؟

نشست صلح اوکراین دیروز در کاخ سفید برگزار شد؛ نشستی که با حضور ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، و هفت رهبر اروپایی دیگر شکل گرفت. این جلسه به‌طور اضطراری و تنها چند روز پس از دیدار دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین در آلاسکا ترتیب داده شد.
تصویر تغییر رویکرد ترامپ و عقب‌نشینی رهبران اروپایی، جنگ اوکراین را تمام می‌کند؟

هم‌زمان با مذاکرات در واشنگتن، روسیه همچنان حملات موشکی و توپخانه‌ای خود را ادامه داد و دست‌کم ۱۴ غیرنظامی کشته شدند. این موضوع نشان داد که جنگ هنوز از میدان‌های نبرد به میز مذاکره منتقل نشده است.

جودی رودورن، مدیر خبرنامه‌های نیویورک‌تایمز در گزارشی درباره آنچه که در دیدار ترامپ با رهبران اروپایی گذشت، نوشته:

دونالد ترامپ بارها نشان داده که مواضع آخرین فردی را که با او صحبت کرده، بازتاب می‌دهد. شاید همین موضوع توضیح دهد چرا رهبران اروپایی دیروز با شتاب به کاخ سفید رفتند. آن‌ها نمی‌خواستند پیام ولادیمیر پوتین در نشست آلاسکا با ترامپ، بی‌پاسخ بماند.

به همین دلیل، رؤسای جمهور و نخست‌وزیران از نقاط مختلف، حتی از جزیره‌ای در ریویِرای فرانسه، تعطیلات تابستانی‌شان را نیمه‌کاره رها کردند و کمتر از ۲۴ ساعت پس از دعوت، خود را به واشنگتن رساندند.

مارک لندلر، رئیس دفتر لندن نیویورک‌تایمز، این وضعیت را «ترس دیپلماتیک از جا ماندن» توصیف کرد. آن‌ها برای حمایت از ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین آمدند و یک‌به‌یک ترامپ را با تعریف و قدردانی مورد خطاب قرار دادند؛ رویکردی که می‌دانند در مورد او مؤثر است. همگی بارها اولویت‌هایشان را تکرار کردند: تضمین‌های امنیتی و آتش‌بس؛ آتش‌بس و تضمین‌های امنیتی.

ترامپ میزبانی خوشرو بود، رنگ برنزه صدراعظم آلمان را ستود و به ظاهر جوان رئیس‌جمهور فنلاند اشاره کرد. او در برابر درخواست آتش‌بس، طفره رفت و چندین بار گفت که در طول سال جاری شش جنگ در جهان را بدون نیاز به آتش‌بس به پایان رسانده است. در عوض، به‌نظر می‌رسید که بر سر تضمین‌های امنیتی تعهد می‌دهد، هرچند معلوم نیست این تضمین‌ها دقیقاً چه شکلی به خود خواهند گرفت. ترامپ تقریباً وعده داد که در یک یا دو هفته آینده نشست سه‌جانبه‌ای میان خودش، پوتین و زلنسکی برگزار کند.

چرخش‌های ریاست‌جمهوری

لحن ترامپ در نشست با زلنسکی، ۱۸۰ درجه با جلسه فاجعه‌بارشان در دفتر بیضی شش ماه پیش تفاوت داشت. دفعه قبل به بی‌احترامی متهم شده بود؛ این بار زلنسکی لباس نظامی کنار گذاشت و کت مشکی، پیراهن و شلوار پوشید. پیش‌تر بابت ناسپاسی مورد انتقاد قرار گرفته بود، این بار دست‌کم ده بار به‌طور علنی از ترامپ تشکر کرد. ترامپ هم در مقابل، کاملاً دوستانه رفتار کرد.

امتیاز سرزمینی؟

پوتین می‌گوید تا زمانی که روسیه دونباس، منطقه صنعتی‌ای که از ۲۰۱۴ ادعای مالکیت آن را دارد را به دست نیاورد، از اوکراین عقب‌نشینی نخواهد کرد. این منطقه کانون حملات تابستانی روسیه است. با این حال، دست‌کم ۲۰۰ هزار غیرنظامی هنوز در بخش‌هایی از دونباس زندگی می‌کنند که تحت کنترل اوکراین باقی مانده. علاوه بر این، قانون اساسی اوکراین زلنسکی را از واگذاری قلمرو بدون برگزاری همه‌پرسی عمومی منع می‌کند.

با وجود این، آشکار است که موضوع مطرح شده. دیوید سنجر، خبرنگار کاخ سفید که نشست آلاسکا را پوشش داد، می‌نویسد: زلنسکی در برابر دوربین‌ها گفت: «از نقشه‌تان ممنونم.» اما نگفت چه کسی نقشه را کشیده یا دقیقاً چه چیزی نشان می‌داد.

پروژه تهدیدات حیاتی موسسه مطالعات جنگ به همراه موسسه امریکن انترپرایز (وسعت مناطق تحت کنترل روسیه تا ۱۷ آگوست) | نیویورک تایمز

حفاظت در برابر روسیه

اوکراین برای احساس امنیت چه می‌خواهد؟ زلنسکی گفت: «همه‌چیز.» او فهرست داد: سلاح، نیرو، آموزش و اطلاعات. ترامپ از پاسخ به این پرسش که آیا نیروهای آمریکایی ممکن است در یک نیروی حافظ صلح حضور یابند طفره رفت. اما پس از ماه‌ها انتقاد از دولت پیشین بابت هزینه میلیاردها دلار برای دفاع اوکراین، حالا پیشنهاد می‌دهد که آمریکا به‌راستی از این کشور در برابر تهاجمات آینده محافظت خواهد کرد.

برخی رهبران اروپایی پای میز مذاکره با یادآوری ماده ۵ ناتو—که حمله به یک عضو را حمله به همه اعضا تلقی می‌کند—این مدل را به‌عنوان الگو مطرح کردند. ترامپ هم پذیرفت که این تضمین برای اوکراین می‌تواند «شبیه ناتو» باشد. دبیرکل ناتو، که از هواداران ترامپ است و یکی از هشت مهمان دیروز او بود، این تغییر موضع ظاهری را «اتفاقی بسیار مهم» خواند.

ادامه جنگ

حتی وقتی زلنسکی به واشنگتن رسید، روسیه همچنان به اوکراین حمله می‌کرد. حملات دیروز دست‌کم ۱۴ کشته برجا گذاشت، از جمله دو کودک. با این وجود، ترامپ نسبت به درخواست همتایان اروپایی‌اش برای توقف فوری خصومت‌ها بی‌تفاوت بود. او گفت: «فکر نمی‌کنم نیازی به آتش‌بس داشته باشید»، و اشاره کرد که مذاکراتش برای پایان دادن به مناقشه چند دهه‌ای در جمهوری دموکراتیک کنگو هم بدون آتش‌بس پیش رفته است. او افزود: «می‌دانم که ممکن است آتش‌بس خوب باشد. اما می‌توانم بفهمم چرا یک کشور یا کشور دیگر نخواهد آن را اجرا کند.»

بعدتر گفت: «طبیعتاً همه ما آتش‌بس فوری را ترجیح می‌دهیم»، اما افزود که این موضوع باید میان پوتین و زلنسکی حل شود. «در حال حاضر چنین چیزی اتفاق نمی‌افتد.»

گام‌های بعدی

ترامپ می‌گوید به‌زودی روسای جمهور اوکراین و روسیه را دور یک میز خواهد نشاند. او به زلنسکی گفت: «اگر بخواهید، من هم به آن نشست می‌آیم.» زلنسکی پاسخ داد: «اوکراین خوشحال خواهد شد اگر شما حضور داشته باشید.»

این نخستین دیدار رو در روی دو دشمن از سال ۲۰۱۹ خواهد بود؛ سه سال پیش از حمله پوتین به اوکراین. ترامپ گفت: «اگر نشست سه‌جانبه داشته باشیم، احتمال خوبی هست که شاید جنگ پایان یابد.»

در حالی که زلنسکی و رهبران اروپایی هنوز در کاخ سفید بودند، ترامپ با پوتین تماس گرفت تا او را در جریان گفت‌وگوهای روز قرار دهد. او گفت پس از ترک رهبران اروپایی دوباره با پوتین صحبت خواهد کرد. اگر چنین کرده باشد، باز هم پوتین آخرین کسی بوده که ترامپ حرف‌هایش را شنیده است.