در این یاددشت روز ۴ ژوئن ۲۰۲۵ به قلم احمد العمران و کلویی کورنیش با تیتر «Saudi Arabia sticks with Iran after Israel war» منتشر شده، آمده است:
از زمان جنگ در ایران، بنیامین نتانیاهو و دونالد ترامپ بارها برنامه بعدی خود برای بازآرایی خاورمیانه را مطرح کرده‌اند: آشتی میان اسرائیل و کشورهای عربی.
نخست‌وزیر اسرائیل، که پیش از حمله حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ و جنگ در غزه به نظر می‌رسید به توافق تاریخی عادی‌سازی روابط با ریاض نزدیک شده، هفته گذشته به رسانه‌های محلی گفت:
«بسپاریدش به من، اینکه چطور با عربستان سعودی و صلح با دیگران کنار بیایم… باور کنید، نه‌تنها بهش فکر کرده‌ام، دارم همین حالا هم بهش فکر می‌کنم.»
با این حال، دست‌کم درباره عربستان سعودی، دیگر مشخص نیست که شریکی مایل در کار باشد. محاسبات پادشاهی سعودی از ۷ اکتبر به‌شدت تغییر کرده است، چرا که ولیعهد محمد بن سلمان با خشم به جنگ اسرائیل در غزه واکنش نشان داد و روند آشتی با ایران، رقیب تاریخی‌اش، را سرعت بخشید.
ناظران می‌گویند که حمله اسرائیل به جمهوری اسلامی، عربستان سعودی را نسبت به کشوری که آن را بیش‌ازپیش نظامی‌گرا و بی‌ثبات‌کننده می‌بیند، محتاط‌تر کرده است. پادشاهی سعودی از زمان جنگ، گام‌هایی علنی برای تقویت روابط با تهران برداشته است.
یک منبع آگاه از تفکر دولت سعودی گفت: «کشورهای حاشیه خلیج [فارس] به آشتی خود با ایران ادامه خواهند داد. این یک سیاست عاقلانه برای همسایه بزرگتان در آن سوی خلیج است. اما این وضعیت، عادی‌سازی با اسرائیل را کمتر محتمل می‌سازد و باعث می‌شود عربستان در پیگیری مواضعش در پرونده فلسطین، مصمم‌تر باشد.»
حسن الحسن، عضو ارشد مستقر در بحرین برای سیاست خاورمیانه در مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک، گفت: «هزینه حیثیتی برای عربستان سعودی [در عادی‌سازی با اسرائیل] اکنون بسیار بیشتر شده است؛ هم در داخل کشور و هم برای اعتبار رهبری‌اش در منطقه و جهان اسلام.»
طرح‌های محمد بن سلمان پیش از ۷ اکتبر برای برقراری روابط دیپلماتیک با اسرائیل در ازای یک پیمان دفاعی با آمریکا، می‌توانست بازآرایی تاریخی خاورمیانه را رقم بزند.
گام‌هایی به‌سوی عادی‌سازی روابط با اسرائیل، برای عربستان سعودی امتیاز سیاسی نزد واشنگتن به همراه داشت، و دونالد ترامپ نیز آشکارا از «رؤیای» خود مبنی بر پیوستن عربستان به توافقات ابراهیم سخن گفته است.
در دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ، امارات و بحرین در سال ۲۰۲۰ تحت توافق‌نامه موسوم به «توافق ابراهیم» روابط خود با اسرائیل را عادی کردند. اما توافق با عربستان سعودی — رهبری جهان اسلام و حامی دیرینه آرمان فلسطین — پیروزی بزرگی برای اسرائیل محسوب می‌شد.
اما همه‌چیز پس از ۷ اکتبر تغییر کرد. محمد بن سلمان بارها حمله شدید اسرائیل به غزه را «نسل‌کشی» نامیده است، و مقامات خلیج نگران آن‌اند که تصاویر ویرانی‌ها، نسل جدیدی را به افراطی‌گری بکشاند.
جنگ، عادی‌سازی روابط را در میان جوانان سعودی - که ولیعهد برنامه‌های تحول اقتصادی‌اش را بر آن‌ها متمرکز کرده - بسیار نامحبوب می‌سازد، و محمد بن سلمان خواستار آن شده که هرگونه چنین اقدامی، نخست با آتش‌بس و گام‌های ملموس به‌سوی تشکیل کشور فلسطین همراه باشد.
با گسترش جنگ در سراسر منطقه، عربستان سعودی همچنین پیوندهای خود با ایران را دوچندان کرد.
پادشاهی سنی و جمهوری شیعه برای سال‌ها روابط خصمانه داشتند، و ریاض نیروهای نیابتی ایران درکشورهایی چون لبنان و یمن را منبع عمده بی‌ثباتی می‌دید.
اما پس از آنکه واکنش ایالات متحده به حملات به زیرساخت انرژی خلیج فارس در سال ۲۰۱۹ — که ریاض آن را به تهران نسبت داد — را سرد و بی‌رمق دید، تصمیم گرفت راهبرد خود را تغییر دهد و در مارس ۲۰۲۳ روابطش با ایران را بازسازی کرد.
از آن زمان، محمد بن سلمان و رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، مرتباً از طریق تلفن گفتگو کرده‌اند و مقامات بلندپایه دیگر نیز به‌طور منظم تعامل دارند، چرا که پادشاهی نگران گرفتارشدن در یک آتش‌افروزی گسترده‌تر منطقه‌ای بود.
محمد باقری، عالی‌رتبه‌ترین فرمانده نظامی ایران پیش از آنکه در حملات هوایی اسرائیل در ژوئن کشته شود، در آوریل میزبان وزیر دفاع عربستان، شاهزاده خالد بن سلمان، در تهران بود.
عربستان سعودی حملات اسرائیل را محکوم کرد و وزیر دفاع پادشاهی، شاهزاده خالد بن سلمان، روز یکشنبه با رئیس جدید ستاد کل نیروهای مسلح ایران، عبدالرحیم موسوی، گفت‌وگو کرد تا درباره «تلاش‌ها برای حفظ امنیت و ثبات» رایزنی کند.
برای عربستان سعودی، تضعیف ایران از سوی اسرائیل - و همچنین نیروهای نیابتی آن مانند حزب‌الله - موجب می‌شود که تهران تهدید کمتری به نظر برسد، حتی اگر نگرانی‌ها در مورد پیگیری بازدارندگی هسته‌ای توسط جمهوری اسلامی افزایش یافته باشد.
گِرگوری گاس، پژوهشگر مهمان در مؤسسه خاورمیانه در واشنگتن، گفت: «ایرانِ سال ۲۰۲۲، دیگر ایرانِ ۲۰۲۵ نیست.» در مقابل، «اسرائیلِ پیروزِ ۲۰۲۵ به نظر می‌رسد عنصری بی‌ثبات‌کننده در سیاست منطقه باشد.»
گام‌هایی به‌سوی عادی‌سازی با اسرائیل می‌توانست امتیاز سیاسی برای عربستان در واشنگتن به همراه داشته باشد، و ترامپ نیز پنهان نکرده که «رؤیای» او پیوستن پادشاهی به توافق ابراهیم است. او در سفری به ریاض در ماه مه گفت: «این موضوع خاصی خواهد بود.»
رئیس‌جمهور آمریکا اخیراً در گفت‌وگو با شبکه فاکس نیوز گفت که معتقد است پس از جنگ، کشورهای بیشتری می‌توانند به توافق ابراهیم بپیوندند. او گفت: «فکر می‌کنم داریم شروع می‌کنیم به اضافه‌کردن کشورها، چون ایران مشکل اصلی بود.»
با این حال، مقامات اسرائیلی معتقدند که توافقی محدودتر و سریع‌تر از عادی‌سازی کامل با کشورهایی مانند عربستان سعودی، می‌تواند توافق امنیتی «غیرمتخاصمانه» با کشور همسایه، سوریه، تحت رهبری دولت جدید به ریاست احمد شَرَع باشد.
در واقع، برخی تحلیلگران معتقدند که عربستان سعودی و دیگر کشورهای خلیج در حال شرط‌بندی روی راه دیگری برای خوشحال‌کردن ترامپ هستند: پول. در جریان سفر رئیس‌جمهور به منطقه در ماه مه، کشورهای خلیج وعده سرمایه‌گذاری تریلیون دلاری دادند، چیزی که امیدوارند پیوندها را تقویت کرده و به آن‌ها دسترسی به فناوری هوش مصنوعی و تسلیحات پیشرفته آمریکا بدهد.
الحسن گفت: «برخلاف ترامپ، سعودی‌ها تحت فشار زمانی یکسانی برای رسیدن به توافق نیستند. با وجود نگرانی‌هایشان… فکر می‌کنم در موقعیت ژئوپلیتیکی نسبتاً راحتی هستند که نیاز ندارند تسلیم کاری شوند که تمایلی به انجامش ندارند.»