یورونیوز نوشت: از ایتالیا گرفته تا یونان و پرتغال، استفاده خارج از چارچوب درمانی (off-label) از داروهای خانواده آگونیست GLP-1 مانند «اوزمپیک» و «مونجارو» برای لاغری، بازاری خصوصی و پررونق ایجاد کرده و در عین حال به یک معضل بهداشت عمومی دامن زده است.
این داروهای تزریقی در ابتدا برای درمان دیابت نوع ۲ تولید شدند، اما اکنون با تقاضای خصوصی، تبلیغات شبکه‌های اجتماعی و خلأهای قانونی، به سوخت اصلی یک صنعت چند میلیارد یورویی کاهش وزن تبدیل شده‌اند.
هیجان و تب لاغری ابتدا در آمریکا آغاز شد؛ جایی که قیمت این داروها به حدود ۱۳۰۰ دلار در ماه و بدون هیچ پوشش بیمه‌ای می‌رسد، اما مردم همچنان حاضرند این هزینه را بپردازند.
این روند اکنون در اروپا هم به سرعت در حال گسترش است و نه فقط میان افراد مبتلا به چاقی یا بیماری‌های مرتبط، بلکه حتی میان کسانی که صرفاً به دنبال دستیابی سریع به تناسب اندام برای فصل تابستان و رفتن به ساحل هستند، نیز رواج یافته است. اما هزینه رسیدن به این بدن رؤیایی چقدر است؟
ایتالیا: جهش ده‌برابری در هزینه‌ها
بازار خصوصی داروهای خانواده آگونیست در ایتالیا در سال ۲۰۲۴ منفجر شد و سهم این کشور از هزینه جهانی داروهای ضدچاقی به رقم خیره‌کننده ۲۶ میلیارد یورو یعنی بیش از ده برابر افزایش نسبت به سال ۲۰۲۰ رسید.
به گزارش «فارما دیتا فکتوری»، هزینه خصوصی این داروها تنها در یک سال از ۵۲ میلیون یورو در سال ۲۰۲۳ به بیش از ۱۱۵ میلیون یورو در ۲۰۲۴ رسید.
علت این جهش، افزایش چشمگیر استفاده خارج از چارچوب درمانی از داروهای ضد دیابت برای کاهش وزن است. از آنجا که این نوع استفاده تحت پوشش بیمه خدمات درمانی ایتالیا قرار نمی‌گیرد، بیشتر هزینه‌ها را بیماران شخصاً پرداخت می‌کنند.
با این حال، تغییراتی در سطح سیاست‌گذاری در جریان است. قانون جدید شماره ۷۴۱، چاقی را به عنوان یک بیماری مزمن به رسمیت شناخته و این می‌تواند راه را برای پوشش بیمه‌ای آینده تحت عنوان «سطوح ضروری مراقبت» (LEA) هموار کند.
در حال حاضر اما، نسخه این داروها عمدتاً توسط متخصصان صادر می‌شود و مستلزم ارائه شاخص توده بدنی بالا یا شرایط پزشکی مرتبط با دیابت است.
یونان: تقاضای بالا، قوانین سختگیرانه
در یونان نیز همین روند دیده می‌شود. استفاده از داروهای ضدچاقی در سال ۲۰۲۴ با جهشی ۸۲.۵ درصدی به ۹۳ میلیون یورو رسید. محبوبیت اوزمپیک در این کشور به اوج رسیده و بازار اکنون شامل مونجارو هم می‌شود که از نوامبر ۲۰۲۴ وارد بازار شد.
با وجود استقبال عمومی، مقررات یونان از سخت‌گیرانه‌ترین‌ها در اروپاست. تجویز دارو برای چاقی به‌جز در موارد بسیار حاد و تهدیدکننده حیات به‌طور رسمی ممنوع است. پزشکان باید اثبات کنند که بیمار دیابت دارد تا مجاز به تجویز باشند. این یعنی تقریباً هیچ راه رسمی برای استفاده دارویی از این محصولات با هدف کاهش وزن وجود ندارد.
با این حال، این محدودیت‌ها مانع رشد بازار غیررسمی نشده است. فروش ماهانه مونجارو اکنون به ۱۲ هزار دوز رسیده و کاهش ۲۳ درصدی قیمت توسط یک شرکت تولید کننده به نام Pharmaserve-Lilly در ماه فوریه، پیش‌بینی می‌کند که مصرف آن را افزایش دهد.
پرتغال: بازاری بدون بازپرداخت بیمه‌ای
در پرتغال، موج تقاضا برای داروهای کاهش وزن نسبتا تازه است، اما شدت آن کمتر از کشورهای دیگر نیست. تنها در چهار ماه نخست ۲۰۲۵، مردم پرتغال نزدیک به ۲۰ میلیون یورو برای داروهای تزریقی خانواده آگونیست مانند «ترزپتاید» (مونجارو) و «سماگلوتاید» (وِگووی) هزینه کرده‌اند. هر دو این داروها برای درمان چاقی به‌طور رسمی تأیید شده‌اند.
فقط در دو ماه از سال ۲۰۲۴، بیش از ۱۰ هزار واحد ترزپتاید به فروش رسید، در حالی که وِگووی که در آوریل ۲۰۲۵ وارد بازار شده تنها در یک ماه ۶۸۰۰ واحد فروش داشت. هر تزریق وِگووی ۲۴۴.۸۰ یورو قیمت دارد.
داروی اوزمپیک با آن‌که مجوز رسمی برای کاهش وزن ندارد، همچنان به طور گسترده‌ای خارج از چارچوب درمانی استفاده می‌شود. همین امر موجب کمبود در داروخانه‌ها شده و نهاد ناظر دارویی پرتغال (Infarmed) را وادار کرده تا با همکاری آژانس دارویی اروپا بررسی‌هایی درباره زنجیره تأمین دارو انجام دهد.
هیچ پوشش بیمه‌ای برای این داروها وجود ندارد و تمام هزینه‌ها تحت تاثیر تبلیغات اینفلوئنسرها و سلبریتی‌ها بر دوش مصرف‌کننده است.
اسپانیا: بازاری شعله‌ور اما کنترل شده
بر اساس داده‌های شرکت مشاوره‌ای IQVIA که در اختیار رسانه El Confidencial Digital قرار گرفته، گردش مالی بازار داروهای کاهش وزن در اسپانیا در سال ۲۰۲۴ به بیش از ۴۸۴ میلیون یورو رسید که افزایشی ۶۵ درصدی نسبت به ۲۹۳ میلیون یورو نسبت به سال قبل داشت. تعداد واحدهای فروخته‌شده نیز با رشدی بیش از ۵۰ درصد از ۳.۲ میلیون به ۴.۸ میلیون رسید.
با این حال، کمیسیون بین‌وزارتی قیمت‌گذاری داروها، آماری درباره هزینه‌کرد خاص داروهای ضدچاقی منتشر نمی‌کند.
در عین حال هزینه سالانه خرده‌فروشی دارو در اسپانیا کمتر از میانگین اتحادیه اروپا است.
طبق گزارش هزینه دارویی اسپانیا در سال ۲۰۲۴، هزینه سالانه خرده‌فروشی دارو به ازای هر نفر ۴۱۲ یورو یعنی حدود ۲۱ درصد کمتر از میانگین اتحادیه اروپا که ۵۰۰ یوروست، می‌باشد.
در اسپانیا، قیمت داروهای تحت پوشش بیمه توسط وزارت بهداشت تعیین می‌شود و تجویز داروهای ضدچاقی باید توسط متخصصان و تحت نظارت دقیق انجام شود. این مانع قانونی، دسترسی به دارو را محدود کرده، خصوصاً در شرایطی که تقاضای عمومی با سرعتی بیشتر از تطبیق سیاست‌ها در حال رشد است.
آلمان: تقاضای بالا، پوشش محدود
در آلمان نیز، تقاضا برای داروهایی مانند وِگووی و مونجارو به سرعت در حال افزایش است، اما پوشش بیمه‌ای بسیار محدود است. هزینه این داروها می‌تواند تا ۳۰۰ یورو در ماه برسد و اغلب مردم مجبورند از جیب خود بپردازند.
طبق قوانین، سیستم بیمه سلامت عمومی آلمان داروهایی را که صرفاً برای کاهش وزن تجویز شوند، پوشش نمی‌دهد. با این حال، استثناهایی در این باره وجود دارد. در اوایل سال ۲۰۲۴ و در مواردی که چاقی خطر جدی قلبی-عروقی ایجاد کند، داروری وِگووی مشمول بازپرداخت بیمه‌ای شد.
با وجود محدودیت‌ها، بازار در حال رونق است. پیش‌بینی می‌شود فروش این داروها در آلمان تا سال ۲۰۳۰ به بیش از ۷۰۰ میلیون یورو یعنی دو برابر میزان کنونی برسد.
با توجه به اینکه بیش از نیمی از جمعیت بزرگسال آلمان دچار اضافه‌وزن هستند، فشار برای گسترش دسترسی به این داروها افزایش یافته، اما هنوز بحث‌های شدیدی در مورد میزان هزینه‌ها، سلامت عمومی و اینکه چه کسی باید از این داروهای قدرتمند بهره‌مند شود، در جریان است.
لهستان: دسترسی آسان از طریق پزشکی از راه دور
در حالی که برخی کشورها دسترسی به این داروها را محدود کرده‌اند، لهستان دسترسی شگفت‌انگیز و آسانی برای آن فراهم کرده است. اوزمپیک برای بیماران دیابتی مشمول بازپرداخت است و مبلغ آن (۱۲۱.۲۵ زلوتی لهستانی یا ۲۸ یورو با تخفیف) خواهد بود. اما می‌توان آن را از طریق پزشکی از راه دور و حتی بدون داشتن دیابت تنها با نظر پزشک دریافت کرد.
قیمت کامل اوزمپیک ۴۰۴ زلوتی (۹۴ یورو) است و تقاضای بسیار بالایی دارد.
فرانسه و بریتانیا: مسیرهای کنترل‌شده بازپرداخت
فرانسه روند رسمی بررسی بازپرداخت مونجارو را در موارد محدود چاقی آغاز کرده، اما در حال حاضر هیچ‌یک از داروهای مونجارو یا وِگووی تحت پوشش بیمه عمومی نیستند.
در مقابل، سرویس ملی سلامت بریتانیا (NHS) هر دو دارو را آن هم تنها برای بیمارانی که از سوی متخصصان به برنامه‌های مدیریت وزن ارجاع داده شده‌اند، پوشش می‌دهد. اما در بریتانیا وِگووی از سال ۲۰۲۳ توسط سرویس ملی سلامت بریتانیا ارائه شد و مونجارو نیز در سال ۲۰۲۴ تحت برنامه‌ای ساختارمند در دسترس قرار گرفت.
در سراسر اروپا، سیستم‌های سلامت عمومی اکنون با یک معضل رو‌به‌رو هستند: این سیستم‌ها در اصل برای مدیریت بیماری‌های مزمنی مانند دیابت طراحی شده‌اند، اما اکنون زیر فشار تقاضای گسترده برای داروهایی مانند اوزمپیک، وِگووی و مونجارو قرار گرفته‌اند.
با اینکه چاقی بیش از پیش به عنوان یک بیماری مزمن شناخته می‌شود، سیاست‌های قانونی و بیمه‌ای هنوز با این واقعیت‌ها هماهنگ نشده‌اند. این عدم هماهنگی باعث رشد یک بازار سایه شده جایی و افراد بدون تشخیص رسمی مجبورند شخصاً هزینه را بپردازند. خرید این داروها بعضاً به سادگی خرید چای لاغری است، کافی‌ست کمی دروغ بگویید، کلیک کنید و پرداخت کنید و بعد امیدوار باشید آنچه به دست‌تان می‌رسد واقعاً اصل باشد.