به گزارش وال‌استریت ژورنال به نقل از افراد آگاه به مذاکرات، درحالی که جزئیات مهم توافق احتمالی میان تهران و واشنگتن هنوز نیاز به گفتگو دارد، اما هدف طرفین درحالحاضر، تدوین چارچوبی برای هدایت روند مذاکرات به سوی دستیابی به توافق است.
چنین هدفی می‌تواند منجر به نگرانی برخی از قانون‌گذاران آمریکایی و همچنین اسرائیل شود. زیرا آنها معتقدند که ایران از زمان به دست آمده برای پیشرفت برنامه هسته‌ای خود استفاده خواهد کرد.
این در صورتی است که تعیین چنین هدفی یاد‌آور توافق موقت سال ۲۰۱۳ جمهوری اسلامی ایران با دولت باراک اوباما است که در نهایت پس از ۱۸ ماه مذاکرات طاقت‌فرسا، در سال ۲۰۱۵ به برجام منتهی شد. در توافق سال ۲۰۱۳ در ازای اقداماتی برای محدودسازی برنامه هسته‌ای ایران، تخفیف‌های تحریمی محدودی برای تهران اعمال شد.
البته درحالحاضر نشانه‌ای مبنی بر عزم دو طرف برای اتخاذ اقدامات اعتمادساز مشابه در چارچوب یک توافق موقت وجود ندارد.
یک مقام ارشد دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا روز جمعه و پس از پایان دور پنجم مذاکرات در رم به سی‌ان‌ان گفت: «به گفتگوهای بیشتری نیاز است. دو طرف موافقت کردند که در آینده‌ای نزدیک ملاقات کنند. این دور از مذاکرات سازنده بود و ما پیشرفت کردیم. اما هنوز کارهای زیادی باقی مانده است.»
عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران روز جمعه گفت: «دور پنجم امروز در رم برگزار شد. می‌توانم بگویم یکی از حرفه‌ای‌ترین ادوار مذاکراتی بود که تا الان داشتیم.»
او افزود: «مذاکرات پیچیده‌تر از آن است که با دو سه جلسه بخواهد حل‌و‌فصل شود. به نظر من، ما همین که در مسیر معقولی قرار داریم، خودش پیشرفت است.
آقای عراقچی گفت: «من امیدوارم که در یکی دو جلسه آینده بتوانیم به راهکارهایی برسیم که در مذاکرات قابل پیشرفت باشد. هنوز در آن مرحله نیستیم، اما ناامید هم نیستیم و به نظرم امروز به خصوص با توجه به بحث‌هایی که صورت گرفت و راهکارهایی که از سوی عمان برای رفع موانع پیشنهاد شد، احتمال پیشرفت وجود دارد.»
به گفته آقای عراقچی، بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان که وظیفه میانجی‌گری در این مذاکرات را برعهده دارد، روز جمعه راهکارهایی را برای رفع موانع موانع موجود و ایجاد امکان پیشرفت به دو طرف ارائه داده و قرار است تهران و واشنگتن این ایده‌ها را بررسی کنند.
آقای البوسعیدی روز جمعه در شبکه اجتماعی ایکس گفت که دور پنجم مذاکرات ایران و آمریکا «با مقداری پیشرفت و بدون نتیجه‌گیری نهایی» به پایان رسید.
او افزود: «امیدواریم بتوانیم در روزهای آینده مسائل باقی‌مانده را روشن کنیم تا بتوانیم به‌سوی هدف مشترک دستیابی به توافقی پایدار و شرافتمندانه پیش برویم.»
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «وزیر خارجه عمان برای عبور از موانع، راهکارها و ایده‌هایی پیشنهاد کرده بود که رئوس و محورهای آنها در این دور مورد بررسی قرار گرفت. قرار شد به موازات بررسی بیشتر در پایتخت‌ها، وزیر خارجه عمان کار بر روی جزییات ایده‌های پیشنهادی را ادامه داده و برای بررسی‌های تکمیلی در اختیار دو طرف قرار دهد. زمان و مکان دور بعدی مذاکرات متعاقباً تعیین و اعلام خواهد شد.»
مشکل کجاست؟
نقطه اختلاف اصلی برای دستیابی به توافقی در جهت تدوین چارچوب حصول توافق، مساله ادامه غنی‌سازی اورانیوم در ایران در توافق جدید است. بدون تعیین رویکرد مشترک میان ایران و آمریکا برای حل این مساله، احتمالا مذاکرات فنی مجددا در همین نقطه متوقف خواهند شد. واشنگتن اصرار دارد که غنی‌سازی به‌هیچ‌وجه نباید در ایران انجام شود و آن را مسیری روشن برای دستیابی تهران به سلاح هسته‌ای می‌داند و جمهوری اسلامی ایران بر حق خود برای غنی‌سازی اورانیوم بر اساس مفاد پیمان منع گسترش (NPT) تاکید می‌کند.
مقامات ایرانی از ابتدای مذاکرات تاکنون بارها پیشنهاد توافق بر سر چارچوب معین را به عنوان گامی برای رسیدن به توافق نهایی مطرح کرده و گفته‌اند که چنین چارچوبی می‌تواند شامل به‌رسمیت شناختن حق جمهوری اسلامی ایران برای داشتن برنامه هسته‌ای غیرنظامی، ضرورت نظام بازرسی سخت‌گیرانه برای اطمینان از این که ایران برای ساخت بمب اقدامی انجام نمی‌دهد و تعهد تهران به عدم پیگیری سلاح هسته‌ای باشد.
علی شمخانی، مشاور ارشد علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران روز ۱۵ مه در گفتگو با ان‌بی‌سی نیوز گفت که ایران حاضر است در ازای لغو فوری تحریم‌های آمریکا، متعهد شود که هیچ‌وقت به دنبال سلاح هسته‌ای نمی‌رود، ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را نابود کند، اورانیوم را تنها در سطح مورد نیاز برای استفاده صلح‌آمیز غنی کند و به بازرسان بین‌المللی اجازه نظارت بدهد.
با این حال، به گزارش وال‌استریت ژورنال به نقل از افراد آگاه به مذاکرات، ایالات متحده خواهان چارچوبی دقیق‌تر است که جزئیاتی از مسائل قابل مذاکره فنی را نیز شامل شود.
ریچارد نفیو که در دولت‌های جو بایدن و باراک اوباما در سیاست‌گذاری مذاکرات با ایران نقش عمده‌ای ایفا کرد، گفت: «توافق بر سر چارچوب، مشروط بر شفافیت طرفین نسبت به نتیجه مورد نظر، می‌تواند برای دستیابی به توافق بلندمدت بسیار مفید باشد.»
آقای نفیو افزود: «اگر دو طرف به‌طور جدی وارد فرآیند شوند و کار را پیش ببرند، شاید این آغاز مذاکرات واقعی‌تری باشد.»
پیش از مذاکرات دور پنجم مذاکرات در رم، دو منبع ایرانی به سی‌ان‌ان گفته بودند که این دور از مذاکرات با توجه به اصرار ایالات متحده به برچیده شدن برنامه غنی‌سازی اورانیوم ایران بعید است به نتیجه برسد.
آنها افزودند که جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات رم صرفا با هدف ارزیابی موضع جدید واشنگتن و نه به‌منظور دستیابی به گشایش احتمالی حاضر شده است.