روزنامه فایننشال تایمز پنج‌شنبه ۲۶ تیر در گزارشی نوشت با پایان حکومت اسد و افت ناگهانی شمار سوری‌هایی که برای دریافت حمایت به اتحادیه اروپا مراجعه می‌کنند، آلمان جایگاه خود را به‌عنوان مقصد اصلی پناه‌جویان در این اتحادیه از دست داده است.
بر اساس گزارشی منتشرنشده از آژانس پناهندگی اتحادیه اروپا که فایننشال‌تایمز به آن دست یافته، نظام پناهندگی در این اتحادیه پس از تحولات اخیر در سوریه دستخوش «تغییری قابل توجه» شده است.
این نهاد مستقر در مالت در تازه‌ترین آمار مربوط به ماه مه، ۶۴ هزار درخواست پناهندگی را در اتحادیه اروپا ثبت کرده که نسبت به ماه مشابه در سال ۲۰۲۴، کاهشی نزدیک به یک‌چهارم داشته. عامل اصلی این کاهش، افت «بسیار ناگهانی» در درخواست‌های پناهندگی از سوی سوری‌ها بوده است: از حدود ۱۶ هزار مورد در اکتبر سال گذشته به تنها سه هزار و ۱۰۰ مورد در ماه مه امسال.
در آلمان که از مقاصد اصلی برای پناه‌جویان سوری محسوب می‌شود، تعداد کل درخواست‌ها در ماه مه به ۹ هزار و ۹۰۰ مورد رسیده که در مقایسه با ۱۸ هزار و ۷۰۰ مورد در می ۲۰۲۴، تقریبا نصف شده است.
اسپانیا با ثبت حدود ۱۲ هزار و ۸۰۰ درخواست در ماه مه به مقصد نخست پناه‌جویان در اتحادیه اروپا تبدیل شده، اگرچه این رقم نیز نسبت به ۱۶ هزار و ۳۰۰ مورد در سال گذشته کاهش یافته است.
با این حال، آژانس پناهندگی اتحادیه اروپا گزارش داده که درخواست‌ها از سوی پناه‌جویان ونزوئلایی به‌دلیل «بحران شدید اقتصادی و سیاسی» در آن کشور افزایش داشته است.
تاثیر تحولات آمریکا و نقش دیگر کشورها
در گزارش منتشر نشده آژانس، اشاره شده که روند افزایش درخواست‌های ونزوئلایی‌ها در اسپانیا می‌تواند با سیاست‌های مهاجرتی جدید آمریکا از جمله اخراج مهاجران ونزوئلایی مرتبط باشد.
در این گزارش آمده است: «طی دهه گذشته، سوری‌ها بزرگ‌ترین گروه پناه‌جویان در اتحادیه اروپا و همچنین کشورهای نروژ و سوئیس بوده‌اند، اما از آغاز سال ۲۰۲۵، این روند معکوس شده و درخواست‌های پناهندگی از سوی سوری‌ها به‌شدت کاهش یافته است.»
بر همین اساس، از فوریه سال جاری، آلمان دیگر مقصد اصلی پناه‌جویان در اتحادیه اروپا محسوب نمی‌شود و اسپانیا، ایتالیا و فرانسه، همگی در ماه مه ۲۰۲۵ شمار بیشتری از درخواست‌ها را دریافت کرده‌اند.
در حال حاضر، ایتالیا با ۱۲ هزار و ۳۰۰ درخواست در ماه مه، دومین کشور مقصد است که این رقم نیز نسبت به ۱۵ هزار و ۵۰۰ مورد سال گذشته کاهش یافته است.
حدود یک‌سوم این درخواست‌ها از سوی مهاجران بنگلادشی و پرویی ثبت شده‌اند.
فرانسه با ۱۱ هزار و ۹۰۰ درخواست در جایگاه سوم قرار دارد که اندکی کمتر از ۱۲ هزار و ۵۰۰ مورد سال گذشته است. این درخواست‌ها عمدتا از سوی شهروندان کنگو که از جنگ داخلی در کشور خود فرار کرده‌اند و همچنین مهاجران اهل افغانستان و هائیتی ارائه شده‌اند.
واکنش اتحادیه اروپا و وضعیت لیبی
این تحولات در حالی رخ داده‌اند که بسیاری از کشورهای اروپایی خواهان سیاست‌های سخت‌گیرانه‌تر برای مهار مهاجرت غیرقانونی به اروپا هستند. از جمله دانمارک که در حال بررسی راه‌هایی برای بازگرداندن مهاجران به کشورهایی غیر از سرزمین مبدأشان است تا اثر بازدارندگی بیشتری داشته باشد.
اوایل ژوئیه، مگنوس برونر، کمیسر مهاجرت اتحادیه اروپا، در پی افزایش ورود مهاجران از طریق لیبی (کشوری گرفتار بی‌ثباتی سیاسی) به‌ویژه به یونان، به این کشور سفر کرد، اما این سفر با درخواست مقامات لیبی برای ترک خاک این کشور، نیمه‌تمام ماند.
آژانس پناهندگی اتحادیه اروپا در گزارش خود تاکید کرده کاهش درخواست‌های سوری‌ها «احتمالا ناشی از تغییر در سیاست‌های پناهندگی کشورهای اروپایی نیست» بلکه این روند «بیشتر بازتابی از تغییر شرایط در داخل سوریه» است.
با وجود مقاومت‌های اولیه ایتالیا و یونان، اصلاح قانون پناهجویی اتحادیه اروپا به تصویب رسید
پایان جنگ داخلی و توزیع جمعیتی پناه‌جویان
دسامبر ۲۰۲۴، گروه اسلام‌گرای تحریر الشام، اسد را از قدرت کنار زد و به جنگ داخلی ۱۳ ساله سوریه پایان داد. پس از این تحول، برخی از کشورهای اروپایی بررسی پرونده‌های پناهندگی سوری‌ها را موقتا متوقف کردند؛ هرچند از نظر فنی امکان ثبت درخواست‌های جدید همچنان برقرار بوده است.
با وجود تغییر در توزیع جغرافیایی درخواست‌های پناهندگی، آلمان به‌احتمال زیاد همچنان بیشترین جمعیت پناه‌جویان را در خود جای داده است. این کشور در سال‌های گذشته تعداد بیشتری از درخواست‌ها را پذیرفته است.
طبق داده‌های یورواستات، آلمان در فاصله سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۲۴ به ۱۵۰ هزار نفر پناهندگی اعطا کرده است.
این در حالی است که این رقم در اسپانیا ۵۰ هزار و ۹۰۰ نفر، در ایتالیا ۴۰ هزار نفر و در فرانسه ۶۵ هزار و ۲۰۰ نفر بوده است.