نجمه بزرگمهر در گزارشی از تهران در فایننشیال تایمز می‌نویسد که افزایش تحریم‌ها، تهدیدهای نظامی و نوسانات شدید اقتصادی باعث شده ایرانیان برای حفظ ارزش دارایی‌هایشان به خرید طلا روی بیاورند. در حالی‌که ارزش ریال کاهش یافته و تورم بیش از ۳۰ درصد گزارش شده، قیمت سکه طلا در ایران طی یک سال بیش از ۸۰ درصد رشد کرده است. این روند، نه‌تنها به‌خاطر نگرانی‌های سیاسی و اقتصادی، بلکه به‌دلیل تلاش شرکت‌ها برای دور زدن تحریم‌ها و محدودیت‌های بانکی با استفاده از طلاست. ایران در سال مالی گذشته رکورد واردات ۱۰۰ تُن طلا (حدود ۸ میلیارد دلار) را ثبت کرده که احتمالاً در واقعیت دو برابر این مقدار بوده است.
با وجود رشد قیمت‌ها، برخی مردم پس از آغاز مذاکرات هسته‌ای و امید به کاهش تحریم‌ها دچار زیان شدند. گزارش همچنین به تأثیر این تب طلا بر صنف طلافروشان اشاره می‌کند: اگرچه طلا به‌عنوان سرمایه محبوب‌تر شده، اما تقاضا برای طلای زینتی به‌دلیل افت قدرت خرید کاهش یافته است. بانک مرکزی ایران نیز احتمالاً ذخایر طلای خود را افزایش داده تا در برابر تحریم‌های آتی مقاومت کند. نویسنده در پایان می‌نویسد که با تداوم فشارهای سیاسی و اقتصادی، ایرانیان همچنان طلا را امن‌ترین پناهگاه برای دارایی‌های خود می‌دانند.
متن کامل گزارش چرا ایرانی‌ها در طلا به دنبال امنیت هستند (Why Iranians are seeking safety in gold) که ۴ ژوئن ۲۰۲۵ در Financial Times منتشر شده است را در ادامه بخوانید؛
یک صبح در بازار پیچ‌در‌پیچ تهران، یک فروشنده در حال معرفی یک سرمایه‌گذاری داغ به خریداران بود. او درباره ریال، واحد پول آسیب‌دیده کشور، گفت: «پول‌تان مرده است. طلا بخرید.»
قیمت‌های داخلی طلا در ایران طی سال گذشته از رشد جهانی پیشی گرفته، زیرا کسب‌وکارها برای دور زدن تحریم‌ها به خرید طلا روی آورده‌اند و مردم عادی نیز برای حفظ ارزش پس‌اندازهایشان در برابر تهدید درگیری نظامی با آمریکا و اسرائیل، طلا می‌خرند.
قیمت سکه طلا در کشور طی ۱۲ ماه گذشته بیش از ۸۰ درصد به ریال افزایش یافته و از ۴۰۱ میلیون ریال به ۷۳۵ میلیون ریال (تقریباً ۹۰۰ دلار) رسیده است. در همین مدت، شاخص جهانی طلا تنها ۴۵ درصد رشد داشته است.
این نوسان قیمت، همراه با تورم افسارگسیخته‌ای بوده که در سال منتهی به ماه مه بیش از ۳۰ درصد افزایش داشته، و برخی تحلیل‌گران نگرانند که یک حباب مالی ناپایدار در حال شکل‌گیری باشد، چرا که اقتصاد کشور بیش‌ازپیش به طلا وابسته می‌شود.
برخی ایرانیان پس از آغاز مذاکرات هسته‌ای با آمریکا و امید به لغو تحریم‌ها، که باعث اصلاح قیمتی از اوج‌های داخلی شد، متضرر شدند.
اما با توجه به افزایش تاریخی قیمت جهانی طلا، تقاضا از سوی ایران — که پنجمین مصرف‌کننده بزرگ شمش و سکه طلا در جهان است — نیروی محرکه‌ای برای بازار جهانی ایجاد کرده است.
طبق داده‌های دولتی، ایران در ۱۲ ماه منتهی به اواخر ماه مارس، پایان سال مالی کشور، رکورد ۱۰۰ تُن واردات طلا را ثبت کرده که ارزشی حدود ۸ میلیارد دلار دارد. تحلیل‌گران معتقدند حجم واقعی ممکن است دو برابر این مقدار باشد، که بیشتر از بازارهای نزدیک مانند امارات متحده عربی و ترکیه تأمین شده است.
مجیدرضا حریری، رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین، طلا را به سلاحی تشبیه کرد که ایران می‌تواند برای دفاع از اقتصادش از آن استفاده کند. او گفت: «اگر دیگر کشورها اقتصادشان را مانند ارتش‌های کلاسیک اداره می‌کنند، ما مانند چریک‌ها عمل می‌کنیم. امروز ممکن است طلا باشد، فردا رمزارز تتر و چیزهای دیگر.»
تحلیل‌گران همچنین معتقدند بانک مرکزی ایران ذخایر طلای قابل‌توجهی انباشته کرده — احتمالاً بیش از هر زمان دیگری — تا به‌عنوان سپری در برابر تحریم‌های آینده عمل کند. این بانک از اظهار نظر در این باره خودداری کرد.
یکی از اقتصاددانانی که نخواست نامش فاش شود، گفت: «هیچ‌کس در جهان نمی‌تواند مانع واردات طلا به ایران شود. بازار جهانی طلا شفاف نیست. طلا فضای کمی اشغال می‌کند و بیشتر از طریق کشورهای همسایه وارد می‌شود.»
تا مدتی پیش، دولت به‌طور فعال صادرکنندگان غیرنفتی را تشویق می‌کرد که برای دور زدن محدودیت‌های بانکی، طلا به‌عنوان پرداخت دریافت کنند.
اما به‌نظر می‌رسد مقامات در ماه‌های اخیر به‌طور بی‌سروصدا این حمایت را متوقف کرده‌اند و گزارش‌ها حاکی از آن است که از اواخر ماه مارس، واردات بدون تعرفه طلا به حالت تعلیق درآمده، هرچند دلیلی برای این تصمیم ارائه نشده است.
تحلیل‌گران معتقدند بانک مرکزی ایران ذخایر طلای قابل‌توجهی برای مقابله با تحریم‌ها اندوخته است
نوسانات شدید قیمتی، برخی پس‌اندازکنندگان را نیز متضرر کرده است. قیمت سکه طلا در اواخر مارس به‌طور موقتی از یک میلیارد ریال نیز گذشت، اما آغاز مذاکرات با آمریکا باعث کاهش آن شد.
فاطمه، زن ۲۴ ساله‌ای که در تهران خدمتکار است و ۱۶ گرم طلای خام در اوج بازار خریده بود، پس از فروش آن به قیمت پایین‌تر، بخشی از سرمایه‌اش را از دست داد.
فاطمه گفت: «دنبال سود نبودم. فقط نمی‌خواستم پس‌انداز خانواده‌ام از بین برود. اما متأسفانه از بین رفت.»
با این حال، با وجود موانع زیاد برای دستیابی به توافق هسته‌ای با آمریکا، تقاضا برای طلا همچنان ادامه دارد، حتی اگر با سرعتی کمتر.
مقامات آمریکایی بارها گفته‌اند که می‌خواهند ایران غنی‌سازی اورانیوم را متوقف کند، امری که جمهوری اسلامی آن را رد کرده است. در حالی که مذاکرات ادامه دارد، رئیس‌جمهور دونالد ترامپ همچنان کمپین «فشار حداکثری» علیه ایران را حفظ کرده و تهدیدها و تحریم‌های جدیدی را علیه صادرات نفت خام — منبع اصلی درآمد ارزی کشور — اعمال کرده است.
در همین حال، تهران در ماه‌های اخیر ذخایر اورانیوم با غنای بالا را به سطح بی‌سابقه‌ای افزایش داده است.
حباب مالی طلا به نفع طلافروشان نبوده، که می‌گویند تقاضا برای طلای زینتی هم مثل بقیه اقتصاد دچار رکود شده است
با توجه به خطرات موجود، بسیاری از ایرانیان به‌نظر می‌رسد که طلا و دلار آمریکا را در خانه نگه می‌دارند و از سیستم بانکی اجتناب می‌کنند. محمد کشت‌یارای، از کمیته تخصصی طلا و جواهر، گفت: «این مثل شرابی است که فقط در انبار نگهداری می‌شود.»
رسانه‌های داخلی اغلب گزارش‌هایی از سرقت‌ها منتشر می‌کنند. مینا، زن ۷۲ ساله، پس از بازگشت از دو هفته تعطیلات، متوجه شد که تمام جواهراتی که در اتاق خوابش نگهداری می‌کرده، به سرقت رفته‌اند. چیز دیگری دزدیده نشده بود.
این حباب مالی در اطراف طلا به نفع صنعتگران و طلافروشان نیز نبوده است. آن‌ها می‌گویند تقاضا برای طلای زینتی — که مدت‌ها نقش مهمی در فرهنگ ایرانی داشته — مانند سایر بخش‌های اقتصاد، دچار افت شده است.
علی، طلافروشی در یکی از بازارهای تهران، گفت: «هزار سال پیش در اصفهان بازار طلا بود. الان، مسئله این نیست که زنان علاقه‌شان را از دست داده‌اند — بلکه قدرت خریدشان را از دست داده‌اند.»