به گزارش آیندگان؛ نیویورکتایمز در این گزارش تحلیلی نوشت در غیاب مذاکرات، نظارت و شفافیت درباره میزان ذخایر مواد هستهای جمهوری اسلامی، نگرانیها در منطقه از احتمال وقوع جنگی دیگر میان ایران و اسرائیل افزایش یافته است.
به نوشته این روزنامه، مقامهای منطقهای و تحلیلگران درباره نابودی برنامه غنیسازی جمهوری اسلامی در حملات آمریکا تردید دارند و هشدار میدهند که در بروز جنگی دوباره میان اسرائیل و ایران تنها مساله زمان مطرح است.
منابع منطقهای میگویند بنبست خطرناکی شکل گرفته که نه مذاکرهای در جریان است، نه اطمینانی درباره ذخایر اورانیوم غنیشده جمهوری اسلامی وجود دارد و نه نظارت مستقلی انجام میگیرد.
بسیاری از کشورهای حاشیه خلیج فارس بر این باورند که وضعیت کنونی حمله مجدد اسرائیل به ایران را تقریبا اجتنابناپذیر میکند؛ بهویژه با توجه به موضع دیرینه مقامهای اسرائیلی که برنامه هستهای جمهوری اسلامی را تهدیدی موجودیتی میدانند.
به گزارش نیویورکتایمز، ایران اکنون بیش از هر زمان دیگری در دهههای اخیر به انزوا کشیده شده است.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، ۱۶ آبان اعلام کرد با وجود حملات اسرائیل و آمریکا به تاسیسات هستهای در ایران، جمهوری اسلامی همچنان بهاندازه کافی اورانیوم غنیشده با درصد بالا و دانش فنی لازم برای ساخت سلاح هستهای را در اختیار دارد.
نیویورکتایمز در ادامه گزارش خود نوشت کشورهای عربی منطقه، از جمله عربستان سعودی، مصر و امارات متحده عربی، نفوذ خود بر واشینگتن و شخص دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، را افزایش دادهاند.
ترجمه کامل گزارش استیون ارلَنگر را که با تیتر اصلی «The Dangerous Stalemate Over Iran’s Nuclear Program» روز ۹ نوامبر ۲۰۲۵ در نیویورکتایمز منتشر میشود، بخوانید؛
دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده، اصرار دارد که حملات آمریکا در تابستان امسال، «برنامه غنیسازی هستهای ایران را نابود کرده است»، اما مقامهای منطقهای و تحلیلگران در ماههای پس از آن، نسبت به این ادعا بدبینتر شدهاند و هشدار میدهند که بروز مجدد جنگی میان ایران و اسرائیل فقط مسئله زمان است.
توافق هستهای سال ۲۰۱۵ که هدف آن محدود کردن برنامه غنیسازی ایران بود، ماه گذشته منقضی شد. تحریمهای سنگین علیه ایران دوباره برقرار شدهاند. مذاکرات درباره برنامه هستهای ایران عملاً متوقف شده است. و ذخیره اورانیوم بسیار غنیشده ایران ــ به میزان کافی برای ساخت ۱۱ بمب اتمی ــ یا زیر آوار مدفون است، چنانکه ایران ادعا میکند، یا طبق باور مقامهای اسرائیلی، به نقطهای امن منتقل شده است.
ایران همچنین ظاهراً در حال ادامه کار بر روی یک سایت جدید غنیسازی موسوم به «کوه کلنگ» (Pickaxe Mountain) است. تهران به بازرسان بینالمللی اجازه دسترسی به این سایت یا سایر تأسیسات مشکوک به فعالیت هستهای را ــ جز آنهایی که قبلاً اعلام شدهاند ــ نداده است.
نتیجه این وضعیت، یک بنبست خطرناک است: بدون مذاکره، بدون قطعیت در مورد ذخایر ایران و بدون نظارت مستقل. بسیاری از کشورهای خلیج فارس بر این باورند که این شرایط حملهای دیگر از سوی اسرائیل به ایران را تقریباً اجتنابناپذیر میکند، زیرا مقامهای اسرائیلی مدتهاست برنامه هستهای ایران را تهدیدی وجودی برای خود میدانند.
علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بینالمللی بحران، میگوید ایران احتمالاً در صورت حمله دوباره اسرائیل، واکنشی بهمراتب تندتر از ماه ژوئن نشان خواهد داد. به گفته او، مقامهای ایرانی گفتهاند کارخانههای موشکی کشور بهصورت شبانهروزی کار میکنند و در صورت وقوع جنگ دیگر، «امید دارند دو هزار موشک را همزمان شلیک کنند تا سامانههای دفاعی اسرائیل را از کار بیندازند، نه ۵۰۰ موشک در طول ۱۲ روز» مانند آنچه در ژوئن اتفاق افتاد.
او میافزاید: هیچ نشانهای از قریبالوقوع بودن حمله جدید وجود ندارد، «اما اسرائیل احساس میکند کار نیمهتمام مانده و دلیلی برای توقف نمیبیند، بنابراین ایران در حال دو برابر کردن آمادگی خود برای دور بعدی است.»
در حالیکه جمعیت در تهران در راهپیماییها عکسهای فرماندهان مذهبی و نظامی ایران را حمل میکردند، تصویر حسین سلامی، از افسران ارشد سپاه که در حملات اسرائیل در ژوئن کشته شد، در دست بسیاری دیده میشد.
ایران اکنون از غرب منزویتر از هر زمان طی چند دهه گذشته است. قدرتهای عربی منطقه مانند عربستان سعودی، مصر و امارات متحده عربی نفوذ خود بر واشنگتن و شخص ترامپ را افزایش دادهاند؛ تا حدی از طریق روابط اقتصادی و تا حدی از طریق همکاری با آمریکا برای یافتن راهحلی پایدار برای جنگ غزه. رئیسجمهور جدید سوریه نیز روز دوشنبه راهی کاخ سفید است تا حمایت آمریکا را جلب کند؛ کشوری که در دوران حکومت اسد ــ که سال گذشته فروپاشید ــ متحد راهبردی ایران محسوب میشد.
در همان حال، این قدرتهای منطقهای در تلاشاند روابط خود با ایران را نیز حفظ کنند. به گفته سَنَم وکیل، مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقای اندیشکده چتم هاوس، این کشورها خواهان جنگی دیگر در منطقه نیستند و توان ایران برای ایجاد بیثباتی، هرچند تضعیفشده، همچنان مورد احترام آنهاست ــ چه از طریق نیروهای نظامی مستقیم خود، و چه از طریق گروههای نیابتیاش در لبنان، عراق، یمن، خلیج فارس و سایر نقاط.
سوزان مالونی، کارشناس ایران و مدیر برنامه سیاست خارجی در مؤسسه بروکینگز، میگوید: «ایران از زمان حمله آمریکا به عراق تاکنون هرگز تا این حد ضعیف نبوده، اما آنقدر هم ضعیف نیست که بیاهمیت شود. ایرانِ ضعیفتر برای کشورهای خلیج راحتتر قابل مدیریت است، چون در وضعیت درماندگی، میتواند خطرناکتر هم بشود.»
مقامهای اسرائیلی از ماه ژوئن هشدار دادهاند که در صورت نزدیک شدن ایران به تولید سلاح هستهای، آماده حمله مجدد هستند ــ قصدی که ایران همواره آن را انکار کرده است. اسرائیلیها میدانند برنامه هستهای ایران آسیب دیده، اما نابود نشده است، بخشی به این دلیل که ترامپ جنگ ژوئن را زودتر از خواست اسرائیل متوقف کرد.
تظاهرکنندگان در تهران روز سهشنبه سالگرد اشغال سفارت آمریکا در ۴ نوامبر ۱۹۷۹ را گرامی داشتند.
اچ.اِی. هِلیِر، پژوهشگر ارشد مرکز پیشرفت آمریکا در واشنگتن و مؤسسه سلطنتی خدمات متحد لندن، میگوید: «اسرائیل میخواهد مطمئن شود که برنامه هستهای ایران مهار شده است، و چون از طریق مذاکره به آن نمیرسد، احتمالاً قصد دارد دوباره حمله کند. ایرانیها مشغول بازسازی هستند، اما وقتی از یک خط خاص عبور کنند، اسرائیل دوباره حمله خواهد کرد.»
کشورهای عربی نیز مشتاق همکاری با ترامپ هستند تا برای اسرائیل محدودیتهایی تعیین شود؛ اسرائیلی که پس از نابودی غزه، حماس و حزبالله و آسیبزدن به ایران، میکوشد هژمون منطقه شود. مقامهای عرب در تلاشاند گفتوگوهای جدیدی میان ایران و آمریکا بر سر پرونده هستهای آغاز شود، اما فعلاً امید چندانی ندارند.
رهبر عالی ایران، آیتالله علی خامنهای، روز سهشنبه گفت دشمنی آمریکا با ایران ریشهدار است. او در سخنرانی به مناسبت سالگرد تسخیر سفارت آمریکا در تهران در ۴ نوامبر ۱۹۷۹ اظهار داشت: «ماهیت متکبر آمریکا جز تسلیم هیچ چیز را نمیپذیرد.»
اظهارات او ظاهراً با هدف مسدود کردن راه هرگونه مذاکره جدید با آمریکا بر سر برنامه هستهای بیان شد.
عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، هفته گذشته گفت واشنگتن «شرایطی غیرقابلقبول و ناممکن» پیشنهاد کرده است، از جمله گفتوگوی مستقیم و توقف کامل و قابلراستیآزمایی غنیسازی اورانیوم. او بار دیگر مذاکره مستقیم و توقف غنیسازی را رد کرد.
اما تکرار کرد که ایران همچنان در شرایطی خاص، به گفتوگوهای غیرمستقیم باز است؛ از جمله تضمین عدم وقوع حملات نظامی یا فشار اقتصادی بیشتر، و پرداخت غرامت خسارات جنگ ــ خواستههایی که واشنگتن تمایلی به پذیرش آنها ندارد. عراقچی در گفتوگو با الجزیره همچنین اسرائیل را از «پیامدهای وخیم» هرگونه حمله آتی هشدار داد.
به گفته علی واعظ، در فضای بنبست دیپلماتیک کنونی، در ایران بحثی در جریان است درباره مسیر آینده، با گزینههای بسیار محدود. برخی مقامهای ایرانی خواهان مصالحه و توافق با ترامپ هستند. آنان استدلال میکنند ایران حتی نمیتواند چراغها را روشن نگه دارد و ادامه مقاومت، بازی در زمین اسرائیل است و میتواند نظام ایران را زیر فشار داخلی بشکند.
اما دیگران خواهان تقابلاند و معتقدند که مذاکره با ترامپ غیرممکن است؛ همان کسی که از توافق هستهای ۲۰۱۵ خارج شد و بار دیگر با بمباران ایران در حمایت از اسرائیل، آن هم در میانه مذاکرات هستهای تازه، خشم تهران را برانگیخت.
با این حال، هر دو جناح در ایران معتقدند دور تازهای از رویارویی با اسرائیل گریزناپذیر است. واعظ میگوید: «بنابراین کشور در حال دو برابر کردن آمادگی خود برای دور بعدی است و میخواهد از آن تعادلی جدید بیرون بیاید که حس ضعف ایران را از بین ببرد.»
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، هفته گذشته به فایننشال تایمز گفت این سازمان باور دارد بخش عمده ذخایر اورانیوم بسیار غنیشده ایران از جنگ جان سالم به در برده است، اما تا زمانی که بازرسی انجام نشود، وضعیت آن نامشخص است. او برآورد کرد ایران حدود ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰ درصد دارد، که تقریباً در آستانه سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هستهای است.
واعظ میگوید در حال حاضر تمرکز کشورهای عرب منطقه بر غزه است. اگرچه ایرانِ هستهای همچنان نگرانی بزرگی است، اما عربستان در تلاش است امنیت خود را از طریق پیمان دفاع متقابل با پاکستان ــ که در سپتامبر امضا شد ــ تقویت کند، و همچنین بهدنبال تضمینهای امنیتی از آمریکا است؛ مشابه آنچه قطر پس از بمباران رهبران حماس در خاکش به دست آورد، که خشم ترامپ را نیز برانگیخت.
به گفته سنم وکیل، مواضع کشورهای منطقه تفاوتهای ظریفی دارد. درک ضعف و عقبنشینی ایران، فرصتی فراهم کرده تا تهران را وادار کنند از حمایت از گروههای نیابتیاش بهطور رسمی عقبنشینی کند.
او گفت کشورهای خلیج در حال اندیشیدن به چشمانداز بلندمدتاند: «الان پنجرهای برای مصالحههای بیشتر با ایران وجود دارد، چون ضعیفتر و منزویتر شده است. اما همزمان نگرانی وجود دارد که در دور بعدی جنگ ایران و اسرائیل، ایران دیگر آنقدرها خویشتندار نباشد.»
پیامدهای حمله موشکی ایران به حیفا، اسرائیل، در ماه ژوئن.