حمله اسرائیل و آمریکا به ایران می‌تواند پایان پیمان جهانی عدم‌اشاعه هسته‌ای باشد

آنکیت پاندا، پژوهشگر ارشد اندیشکده کارنگی، در تحلیلی منتشرشده در فایننشال تایمز نوشت: «در حالی که دولت ترامپ حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران را یک پیروزی بزرگ نظامی می‌داند، این حملات در واقع چشم‌انداز حفظ ایران به‌عنوان کشوری غیرهسته‌ای را تضعیف کرده‌اند و ممکن است به تضعیف بیشتر نظام جهانی عدم اشاعه سلاح هسته‌ای منجر شود.»

تصویر حمله اسرائیل و آمریکا به ایران می‌تواند پایان پیمان جهانی عدم‌اشاعه هسته‌ای باشد

نویسنده در این تحلیل اخلاقی‌-سیاسی (Lex) تأکید دارد: حمله به یک عضو پیمان NPT می‌تواند اعتماد جهانی به این معاهده را سست کند. در نتیجه در چنین فضایی، سایر کشورها ممکن است به‌سرعت به دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای بروند.»

به عقیده او، اروپا و متحدان غربی باید با حفاظتی قوی و فعالانه از این پیمان دفاع کنند — حتی اگر معاهده معیوب و ناقص باشد، همچنان حیاتی است.

آنکیت پاندا در این مقاله که در ۲۹ ژوئن ۲۰۲۵ با عنوان Iran attack could be the death knell for nuclear non-proliferation در فایننشال تایمز منتشر شده تاکید می‌کند که برخلاف ادعای مقام‌های آمریکایی، حملات ۲۱ ژوئن نتوانسته‌اند برنامه هسته‌ای ایران را «نابود» کنند و هنوز سرنوشت ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران و قطعات سانتریفیوژهای پیشرفته نامشخص است. به گفته او، ایران همچنان دانش فنی لازم برای بازسازی برنامه تسلیحاتی خود را در اختیار دارد.

بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی یک اندیشکده معتبر و بین‌المللی مستقر در واشینگتن دی‌سی است که در حوزه سیاست خارجی، امنیت جهانی، روابط بین‌الملل و به‌ویژه سیاست هسته‌ای و عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای فعالیت می‌کند.

پاندا هشدار داد: «در پی این حملات، تهران ممکن است تصمیم به خروج از پیمان ان‌ی‌تی بگیرد و به دومین کشوری تبدیل شود که پس از امضای این معاهده، از آن خارج شده است؛ همان‌گونه که کره شمالی در سال ۲۰۰۶ چنین کرد و سپس دست به آزمایش هسته‌ای زد.»

او نوشت تصویب قانونی در ایران برای قطع کامل همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌تواند نشانه‌ای از آمادگی برای خروج از ان‌پی‌تی باشد.

به باور نویسنده، چنین تحولی نه‌تنها ایران، بلکه کل منطقه را به سمت مسابقه تسلیحاتی سوق می‌دهد. برای مثال، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، بارها گفته اگر ایران سلاح هسته‌ای بسازد، عربستان نیز چنین خواهد کرد.

پاندا تاکید کرد کشورهای اروپایی باید با جدیت بیشتری نسبت به عواقب حمله اسرائیل واکنش نشان دهند و به‌جای حمایت بی‌قید از «حق دفاع اسرائیل»، نگرانی‌های واقعی درباره نظم عدم اشاعه را در اولویت قرار دهند.

او از موضع ژاپن در انتقاد از حملات اسرائیل و دفاع از نظام ان‌پی‌تی به‌عنوان نمونه‌ای مسئولانه یاد کرد.

به گفته پاندا، در غیاب رهبری آمریکا، کشورهای دیگر باید برای حفظ بقای نظم جهانی منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای وارد عمل شوند، پیش از آن‌که «ستون‌های باقی‌مانده این نظم به‌طور کامل فروبریزند.»