نسل‌کشی تازه در الفاشر سودان با پشتیبانی مالی و نظامی امارات، روسیه، ترکیه و جمهوری اسلامی

به گزارش آیندگان؛ این شبکه تسلیحاتی و مالی، به گفته منابع سازمان ملل، سوخت اصلی جنگی است که اکنون با سقوط الفاشر، خطر نسل‌کشی تازه‌ای در دارفور را زنده کرده است؛ منطقه‌ای که سال‌هاست میان سودای قدرت ژنرال‌ها و منافع طلا، در خون و ویرانی غوطه‌ور مانده است.

در یکی از بزرگ‌ترین چرخش‌های جنگ داخلی سودان، ارتش این کشور پس از ۱۸ ماه محاصره، از شهر استراتژیک الفاشر در منطقه دارفور عقب‌نشینی کرد. با سقوط این شهر، نیروهای شبه‌نظامی پشتیبانی سریع (آر.اس.اف) اکنون کنترل تقریباً تمام غرب سودان را در دست دارند. گروه‌های حقوق بشری هشدار داده‌اند که جنگجویان آر.اس.اف در حال تعقیب و تیراندازی به غیرنظامیانی هستند که می‌کوشند از شهر بگریزند.

تصاویر ماهواره‌ای که «آزمایشگاه پژوهش‌های بشردوستانه ییل» منتشر کرده، شواهدی از کشتارهای جمعی در نزدیکی خاکریزهایی را نشان می‌دهد که شبه‌نظامیان طی ماه‌های گذشته برای محاصره کامل شهر ایجاد کرده بودند. هم‌زمان، سازمان ملل و دیده‌بان حقوق بشر از خطر کشتارهای قومیتی و جنایت‌های جنگی تازه در دارفور خبر داده‌اند.

دفتر حقوق بشرسازمان ملل گزارش داده که شبه‌نظامیان پشتیبانی سریع پس از تسلط بر الفاشر دست به اعدام‌های دسته‌جمعی، قتل‌های فراقانونی، تجاوز و حملات به امدادگران زده‌اند.

گزارش‌های تازه حاکی هستند که وضعیت بشردوستانه در الفاشر «فاجعه‌بار» شده و هزاران نفر آواره شده‌اند، به‌ویژه زنان باردار و کودکان که دسترسی به خدمات درمانی ندارند.

تحلیل‌های ماهواره‌ای و میدانی نشان می‌دهند که قتل‌های هدفمند قومی علیه گروه‌های غیرعرب در حال وقوع است و برخی کارشناسان از احتمال وقوع جنایات مطابق با قوانین بین‌المللی صحبت کرده‌اند.

تیم‌های میدانی گزارش داده‌اند که ۶۴۲ نفر از ساکنان الفاشر پس از فرار از شهر به منطقه آلدبّه در ایالت شمالی سودان رسیده‌اند. این افراد از شرایط بسیار دشوار رنج می‌برند و جامعه میزبان توان مقابله با حجم این آوارگان را ندارد.

گزارش فلاش-آلارم تیم بیان می‌کند که در ۲۹ اکتبر ۲۰۲۵ حدود ۲۶٬۰۸۰ نفر دیگر از بخش محلی الفاشر آواره شده‌اند.

بررسی تصاویر ماهواره‌ای و تحلیل منتشر شده از سوی آزمایشگاه پژوهش‌های بشردوستانه در دانشکده بهداشت عمومی دانشگاه یِیل آمریکا (Humanitarian Research Lab – Yale School of Public Health (HRL)) تأیید شده که وقایع در الفاشر «قتل‌عام‌های وسیع»، «پاک‌سازی خانه به خانه» و احتمالا نسل‌کشی را نشان می‌دهند.

نقشه خاکریز محاصره‌ی الفاشر تهیه شده در دانشگاه ییل
این نقشه بخشی از گزارش آزمایشگاه پژوهش‌های بشردوستانه در دانشکده بهداشت عمومی دانشگاه یِیل است که با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای Planet Labs و Maxar Technologies تهیه شده و در ۲۸ اکتبر ۲۰۲۵ منتشر شد.
خط زردِ حلقوی در تصویر، خاکریز بلند ساخته‌شده توسط نیروهای پشتیبانی سریع (RSF) را نشان می‌دهد که در طول حدود ۶۸ کیلومتر پیرامون شهر کشیده شده تا محاصره کامل برقرار شود.
نقاط قرمز و نارنجی روی نقشه، به‌گفته HRL، محل‌هایی هستند که اجساد یا فعالیت‌های غیرعادی (حرارت‌سنجی مادون قرمز از آتش‌سوزی یا تخریب) مشاهده شده است.
گزارش HRL می‌گوید این شواهد «با الگوی کشتار جمعی و دفن دسته‌جمعی سازگار» است.
این خاکریز از می تا اکتبر ۲۰۲۵ ساخته شده و درواقع نماد تاکتیک جدید RSF برای محاصره شهرها و کنترل جریان انسان‌ها و کالاهاست؛ روشی که در گزارش به عنوان «جغرافیای نسل‌کشی» توصیف شده.

سازمان بهداشت جهانی هم روز ۲۹ اکتبر اعلام کرده است که بیش از ۴۶۰ نفر شامل بیماران و همراهانشان در بیمارستان مادران سعودی در الفاشر کشته شده‌اند و نیز چند تن از کارکنان بهداشتی ربوده شده‌اند.

گزارش‌های دیگر نیز از «کودتا در خدمات درمانی»، «فروپاشی کامل زیرساخت‌های امدادی»، و «سرکوب قومی» در پی تسلط گروه پشتیبانی سریع بر شهر خبر می‌دهند.

سقوط الفاشر یادآور فاجعه الجنینه در سال ۲۰۲۳ است که پس از تصرف آن شهر به دست آر.اس.اف، تا ۱۵ هزار غیرنظامی کشته شدند—رویدادی که موجب شد ایالات متحده این گروه را به نسل‌کشی متهم کند.

طبق گزارش‌ها، بیش از ۲۶ هزار نفر تنها در دو روز از الفاشر گریخته‌اند و صدها نفر به امداد فوری نیاز دارند. در سطح بین‌المللی، کشورهای امارات، روسیه، ترکیه و ایران متهم‌اند که به دو طرف جنگ سلاح می‌رسانند. واشنگتن نیز در واکنش، خواستار معرفی رسمی آر.اس.اف به عنوان سازمان تروریستی خارجی شده است. همزمان خطر وقوع فاجعه‌ای انسانی و قومی تازه در غرب سودان بیش از هر زمان دیگر احساس می‌شود.

دکلن والش و لینسی چوتل در گزارشی که ۲۸ اکتبر ۲۰۲۵ در این‌باره در نیویورک‌تایمز نوشته‌اند، آمده است:

ارتش سودان عقب‌نشینی خود را از شهر محاصره‌شده الفاشر در دارفور تأیید کرده است؛ هم‌زمان گروه‌های حقوق بشری هشدار می‌دهند که نیروهای شبه‌نظامی که اکنون بر شهر مسلط‌اند، به سوی غیرنظامیانی شلیک می‌کنند که می‌کوشند بگریزند.

سقوط شهر پس از ۱۸ ماه محاصره، ترس‌ها را تشدید کرده که نیروهای شبه‌نظامی که بیشتر مناطق غربی سودان در دارفور را نیز در کنترل دارند—ممکن است دست به رشته‌ای از کشتارهای قومیتی بزنند.

الفاشر به یکی از بدترین میدان‌های نبرد در جنگ داخلی خونینی بدل شده بود که میان ارتش سودان و شبه‌نظامیان «نیروهای پشتیبانی سریع» یا Rapid Support Forces (R.S.F.) جریان دارد و اکنون وارد سال سوم خود می‌شود. سقوط این شهر به دست شبه‌نظامیان به این معناست که ارتش سودان آخرین پایگاه عمده خود را در دارفور—منطقه‌ای پهناور هم‌اندازه فرانسه—واگذار کرده است.

آر.اس.اف پس از آنکه از پایتخت سودان، خارطوم، بیرون رانده شد، از آوریل تلاش‌های خود را برای تصرف الفاشر دوچندان کرد. پس از ماه‌ها حملات فزاینده با پهپاد و توپخانه سنگین، آر.اس.اف روز جمعه پایگاه اصلی نظامی الفاشر را تصرف کرد و نیروهای سودانی و جنگجویان هم‌پیمان دارفوری را به درون محله‌های مسکونی پراکنده ساخت.

مقام‌های نظامی سودان در ابتدا اصرار داشتند که نیروهایشان همچنان می‌جنگند، اما تا اواخر دوشنبه شهر را ترک کرده بودند. ژنرال عبدالفتاح البرهان، فرمانده ارتش سودان، در یک سخنرانی تلویزیونی گفت این عقب‌نشینی با هدف «حفظ جان شهروندان و باقی شهر از ویرانی» انجام شده است.

تا آن زمان، اتهام‌هایی در شبکه‌های اجتماعی و از سوی نهادهای امدادی در گردش بود مبنی بر اینکه جنگجویان آر.اس.اف غیرنظامیان را در حین فرار از شهر تعقیب و گاه به قتل می‌رسانند.

آزمایشگاه پژوهش‌های بشردوستانه در دانشکده بهداشت عمومی ییل اعلام کرد تصاویر ماهواره‌ای شواهدی از کشتارهای جمعیِ مشکوک به دست نیروهای آر.اس.اف هنگام سقوط شهر ارائه می‌کند. این تصاویر—به گفته آزمایشگاه—اجسادی را نشان می‌دهد که در نزدیکی یک خاکریز بلند گرد آمده‌اند؛ خاکریزی که نیروهای آر.اس.اف طی پنج ماه گذشته پیرامون الفاشر ساخته بودند تا شهر را به‌طور کامل در محاصره بگیرند.

این تصاویر با گزارش‌هایی که از «اعدام‌ها در نزدیکی خاکریز و کشتن افرادی که می‌کوشیدند با عبور از خاکریز از شهر بگریزند» حکایت دارد، همخوان است.

دیده‌بان حقوق بشر گفت تصاویری که از الفاشر به دست می‌رسد «حقیقتی دهشتناک را آشکار می‌کند: نیروهای پشتیبانی سریع خود را در ارتکاب فجایع جمعی آزاد می‌بینند و بیمی از پیامدها ندارند. جهان باید برای حفاظت از غیرنظامیان در برابر جنایت‌های فجیع‌تر دست به کار شود.»

آر.اس.اف از آوریل ۲۰۲۴ محاصره الفاشر را آغاز کرد؛ یورشی بی‌رحمانه که به قحطی در شهر دامن زد، اردوگاهی با حدود ۵۰۰ هزار آواره را تخلیه کرد و بارها با پهپاد و توپخانه بیمارستان‌ها و خانه‌ها را هدف گرفت.

به روایت‌های بسیار، در روزهای پایانی محاصره موجی از وحشت و استیصال سراسر الفاشر را فراگرفته بود. آر.اس.اف هشدار داده بود که ربع میلیون ساکن باقی‌مانده را حامی دشمن تلقی می‌کند. بسیاری بیم داشتند که هدف خشونت‌های قومیتی قرار گیرند.

به گفته سازمان بین‌المللی مهاجرت، دست‌کم ۲۶ هزار نفر در ۲۶ و ۲۷ اکتبر از شهر گریختند.

پزشکان بدون مرز اعلام کرد دست‌کم ۱۰۰۰ نفر شنبه‌شب با کامیون به اردوگاهی در ۴۰ مایلی غرب الفاشر که این سازمان در آن فعالیت می‌کند، رسیده‌اند. به گفته این نهاد، حدود ۱۳۰ نفر از آنان به درمان فوری نیاز داشتند، بی‌آنکه جزییات بیشتری ارائه دهد.

شبکه الجزیره اعلام کرد معمر ابراهیم، روزنامه‌نگار آزاد که برای این شبکه گزارش می‌داد، هنگام تلاش برای فرار از الفاشر از سوی آر.اس.اف بازداشت شده است. الجزیره به ویدئویی استناد کرد که می‌گوید آقای ابراهیم را نشان می‌دهد که بر زمین کز کرده و در محاصره جنگجویانی است که از او می‌خواهند بگوید با او خوب رفتار می‌شود. این شبکه خواستار آزادی او شد.

تصاویر ویدئویی که توسط نیویورک تایمز راستی‌آزمایی شده، جنگجویان سرمست آر.اس.اف را نشان می‌دهد که آخر هفته سوار بر شتر و موتورسیکلت در خیابانی خلوت در الفاشر می‌تازند. ویدئویی دیگر جنگجویان را در فرودگاه متروکه شهر—یکی از آخرین سنگرهای ارتش—نشان می‌دهد.

کنترل الفاشر پیروزی بزرگی برای شبه‌نظامیان است که اکنون بر بیشتر مناطق غربی و جنوب‌غربی سودان حکم می‌رانند. ارتش سودان همچنان شرق کشور و پایتخت، خارطوم، را در اختیار دارد.

جنگ داخلی سودان از آوریل ۲۰۲۳ با نزاع میان دو ژنرال رقیب آغاز شد و از آن زمان به منازعه‌ای گسترده بدل شده که انبوهی از گروه‌های مسلح سودانی و نیز مجموعه‌ای از قدرت‌های خارجی رقیب را که هر یک طرفی را حمایت می‌کنند، به درون خود کشانده است.

برآوردها از تا ۴۰۰ هزار کشته سخن می‌گویند و میلیون‌ها نفر خانه‌های خود را ترک کرده‌اند. هر دو طرف—آر.اس.اف و ارتش سودان—به ارتکاب جنایت‌های جنگی و نقض حقوق بشر متهم شده‌اند، هرچند تنها شبه‌نظامیان از سوی ایالات متحده رسماً به نسل‌کشی متهم شده‌اند.

دفتر حقوق بشر سازمان ملل متحد روز دوشنبه گفت گزارش‌های متعددی دریافت کرده مبنی بر اینکه آر.اس.اف دست به فجایع می‌زند و غیرنظامیانی را که می‌کوشند از الفاشر بگریزند، اعدام می‌کند.

فولکر ترک، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل، در بیانیه‌ای گفت: «خطر نقض‌های گسترده و قومیت‌محور و ارتکاب فجایع در الفاشر روزبه‌روز افزایش می‌یابد.» اتحادیه آفریقا نیز گفت از «افزایش خشونت و گزارش‌های مربوط به فجایع در الفاشر» به‌شدت نگران است.

قدرت‌های خارجی در حال دامن زدن به خون‌ریزی‌اند. امارات متحده عربی پهپاد، توپخانه و دیگر سلاح‌ها را در اختیار آر.اس.اف گذاشته است. ترکیه، روسیه و ایران نیز به ارتش سودان سلاح رسانده یا فروخته‌اند؛ گاه در ازای طلا.

فرستاده رئیس‌جمهور ترامپ در امور آفریقا، مساد بولوس، با دیپلمات‌های اماراتی برای میانجی‌گری صلح در سودان رایزنی کرده است. اما برخی رهبران جمهوری‌خواه در واشنگتن خواهان اقدام‌های قاطعانه‌تر علیه آر.اس.اف شده‌اند.

سناتور جیم ریش، رئیس کمیته روابط خارجی سنا، در بیانیه‌ای در روز سه‌شنبه «هولناکی‌های» الفاشر را محکوم کرد و گفت باید آر.اس.اف رسماً به عنوان یک سازمان تروریستی خارجی شناخته شود.

هشدارهای پیشین مقام‌های آمریکایی درباره احتمال وقوع قتل‌عام در صورت سقوط الفاشر به دست آر.اس.اف، مبتنی بود بر کشتار در الجنینه، شهر دیگری در دارفور،‌ در اواخر ۲۰۲۳. به گفته سازمان ملل متحد، پس از تسلط آر.اس.اف بر آن شهر، تا ۱۵ هزار غیرنظامی کشته شدند. آن کشتارها در تصمیم ایالات متحده برای اتهامِ نسل‌کشی علیه رهبری آر.اس.اف در ژانویه نقش داشت.