به گزارش آیندگان؛ محمود سریعالقلم عضو انجمن مطالعات بینالملل، شورای دستور کار جهانی مجمع جهانی اقتصاد و استاد غیرمقیم دانشگاه اقتصاد و روابط بینالملل در ایتالیا است.
او پس از پایان دوره متوسطه به آمریکا رفت و در رشته علوم سیاسی مشغول به تحصیل شد و سپس مقطع کارشناسی ارشد و دکترا را در رشته روابط بینالملل در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی ادامه داد و فارغالتحصیل شد. او در دولت روحانی سمت مشاور را به عهده داشت.
سریعالقلم در این ویدیو، طبقه حاکم بر ایران را قشری برخاسته از طبقه ضعیف که دنیا را نمیشناسند، و به عنوان ریشه مشکلات کشور توصیف میکند و با استناد به خاطرهای از استاد آمریکایی خود تنها طبقات متوسط به بالا را لایق شرکت در حکمرانی معرفی میکند.
سریعالقلم با بیان خاطرهای از آمریکا به وجود پرسشی در فرم درخواست پذیرش دکتری خود در این کشور اشاره میکند که در آن آمده بود «آیا شما در کودکی اتاق خودتان را داشتهاید؟»
سریعالقلم که "جواب او گویا به این پرسش مشخص است، به نقل از استاد آمریکایی خود که در حال خوردن قهوه بودهاند ادامه میدهد که «بنا به مسائل حقوقی این پرسش حذف شد». او در ادامه نقل میکند، اما استاد او گفته است که «ما معتقدیم کسی میتواند وارد سیاست شود، کسی میتواند وارد اقتصاد شود که حداقل از طبقه متوسط باشد».
او در ادامه گفت: «هرکسی فروغی نمیشود، هرکسی خانم مرکل (صدراعظم سابق آلمان) نمیشود»، ریشه بسیاری از مشکلات امروز ما در طبقهای است که الان در کشور حاکم است. این قشر دنیا را نمیشناسد. اقتصاد را نمیشناسد. اصلاً نمیداند که چگونه باید گرههایش را با دیگران حل کند.»
سریع القلم با کنایه به یادداشتهای تند و بعضا توهینآمیز حسین شریعتمداری، نماینده علی خامنهای در روزنامه کیهان گفت: «مثلاً میگوید که وزیرخارجه کریه صفت آمریکا. کسی که از طبقه متوسط باشد این حرف را نمیزند. یا مثلاً آن روزنامه معروف در تهران هرچه دلش میخواهد به زن رئیس جمهور فرانسه میگوید. آنها چیزی نمیگویند، یک جایی ثبت میکنند و هشت ماه برجام را به تاخیر میاندازند.»
او در ادامه گفت: «هر کسی را نباید اجازه داد بیاید وزیر اقتصاد شود، وزیر خارجه شود، نماینده مجلس شود. طبقه متوسط هست که آینده این کشور را رقم میزند. کسانی که تصمیم میگیرند خیلیهایشان به دنبال جبران محرومیتهای گذشتهاند و این نمیتواند یک کشور را مدیریت کند. این نمیتواند شوکت ایران را برقرار کند.»
موافقان و مخالفان چه میگویند؟
این اظهارات با طیف گستردهای از واکنشها مواجه شد؛ برخی موافق و میتوان گفت بیشتر مخالف. از کسانی که انقلاب۵۷ را انقلاب پابرهنگان میخوانند گرفته تا اصولگرایان، تا کمونیست و لیبرال به این موضوع واکنش نشان دادند. در شبکهها اجتماعی کاربران به تحلیل و نقد اظهارات او پرداختند. برخی این سخنان را واقعی و برخی غیرعلمی و توهین به طبقات فرودست خواندند.
کاربران موافق اغلب در اشکال مختلف نظر او را تایید کردهاند و در شکلهای مختلفی مانند نظریات پوپولیسم توضیح دادهاند و اظهارات او را درست خواندهاند. در مقابل مخالفان به تحلیل این اظهارات پرداختهاند.
خبرگزاری امنیتی فارس با تیتر «سریعالقلم: نباید اجازه داد فقرا در ایران وزیر شوند»، از فقرایی که کشورهایشان را به شکوه و اقتدار رساندند نوشته و آبراهام لینکلن آمریکایی، مهاتما گاندی هند، نلسون ماندلای، لولا دا سیلوای برزیلی و شخصیتهای دیگری را به عنوان مثال نقض سخنان سریعالقلم آورده است.
روزنامه اصولگرای خراسان نوشته است: ادعای محمود سریعالقلم مبنی بر اینکه رهبران باید صرفاً از طبقه متوسط به بالا باشند و افراد فقیر «عقدهدار» هستند و بهمحض رسیدن به قدرت «عقدهگشایی» میکنند، کاملاً بیپایه، کلیشهای و تحقیرآمیز است.
این روزنامه در ادامه آورده است: سخنان اخیر محمود سریعالقلم، استاد تمام دانشگاه شهید بهشتی، درباره ضرورت «طبقه متوسط بودن» برای ورود به سیاست و اقتصاد، نمونهای قابل تأمل از نوعی رویکرد نخبهگرایی طبقاتی است که در دهههای اخیر بارها نقد شده است و در بسیاری از مطالعات توسعه، بهعنوان یک خطای نظری و تجربی شناخته میشود.
این روزنامه نیز مانند خبرگزاری فارس از «دهها رهبر و سیاستمدار مؤثر جهان از طبقات متوسط یا فرودست» نام برده و «باطن» نگاه سریعالقلم را در چیزی دیگری دانسته و نوشته است: توجیهکردن شکست تعامل با غرب از طریق متهمکردن «طبقات پایین» به ناآشنایی با آداب دیپلماتیک.
روزنامه خراسان بدون اشاره به شخص مورد نظر سریعالقلم درباره کسی که وزیر خارجه آمریکا را زشت خوانده بود، نوشته: همان سیاستمداری که به نظر میرسد هدف اشاره اوست، از نظر بسیاری از منابع بینالمللی، یکی از توانمندترین استراتژیستهای منطقهای و باهوشترین چهرههای سیاست ایران توصیف شده است- یک نمونه نقض کامل برای نظریه او.
مجیدرضا حریری، عضو اتاق بازرگانی ایران-چین در ایکس با اشاره به سخنان سریعالقلم نوشته است: «دروغ میگه، چنین سوالی در ثبت نام هیچ دانشگاه امریکایی حداقل بعد از دهه ۶۰ میلادی نیست و نمیتونسته باشه، برای همین هم میگه بعدا برداشتن، هم دروغه و هم به درد تعریف میهمانیهای شوهرعمهای میخوره، استاد نمیفرمایند چرا مثلا باراک اوباما تونست رییس جمهور امریکا بشه یا همین ونس معاون ترامپ.
حریری با عنوان «پدرسوخته بازی» در ادامه نوشته است: مدارس دولتی را بیکیفیت کنید، بچههای مردم را مجبور به آموزش طبقاتی تحت عنوان نمونه مردمی، غیر انتفاعی و … نموده، بعد به دلیل اینکه بچهتون نمیتونه با بقیهء رعیت یکجا باشه، مدارس ویژه با شهریههای نجومی تاسیس کنید یا بفرستیدشون فرنگ، بعد بگید چه کسانی میتونن مدیر و مسئول بشن.
سیدنظامالدین موسوی از چهرههای اصولگرا نیز نوشته است: این سخنان آقای سریع القلم در تحقیر طبقات فقیر و مستضعف و ایفای نقش سیاسی-اجتماعی آنان است که با مبانی انقلاب و امام (ره) متضاد است.
علیاکبر رائفیپور از چهرههای نزدیک به جریان جبهه پایداری در این باره نوشته: «عرض نمودم مردم مظلوم ایران بین #دو_لبه_قیچی افراط و تفریط گیر افتادهاند. یک سو کمونیستهای بیسواد هستند و سوی دیگر غربگرایان و نئولیبرالهای ذوب در نظام سرمایه داری! از فقر مالی مهمتر استضعاف ذهنی است که غربگرایان به آن مبتلایند!»
برخی کاربران نیز با نام بردن از مسعود سریعالقلم برادر محمود سریعالقلم و ابهامات درباره فعالیتهای اقتصادی او، نوشتهاند که شرایط کنونی ایران «محصول تفکر سریعالقلمها» است.
برخی به اظهارت پیشین او مانند «EQ ایرانیها مشکل دارد» پرداختهاند و آن را تکرار سخنان قبلی این استاد دانشگاه درباره مردم ایران دانستهو با اظهارت کسانی، چون محسن رنانی که گفته بود؛ «مردم ایران کورتکس مغزشان مشکل دارد» مقایسه کردهاند.
سهند ایرانمهر هم در واکنش نوشته است: سخنان تازهی محمود سریعالقلم، مثل سنگی که وسط برکه بیفتد، موج پشت موج راه انداخته. از یکسو جماعتی میگویند حرف حساب زده و حرفش بوی واقعیت میدهد؛ از آنسو عدهای بلند شدهاند که این چه سخن است، تبعیض طبقاتی است، نادیدهگرفتن مردمی که بار زمین روی دوششان بوده. دو جبهه، دو صدا، و همان حکایت همیشگی ما: دعوا سر طبقه...، اما حقیقت، نه در این افراط است و نه در آن تفریط. پژوهشهای توسعه سالهاست فریاد میزنند که هیچ طبقهای، ذاتاً نه منجی است و نه ویرانگر.
احمد زیدآبادی فعال سیاسی هم نوشته: کارل مارکس میگوید؛ فقط طبقۀ پرولتر میتواند درک صحیحی از جهان داشته باشد. دکتر محمود سریعالقلم میگوید؛ فقط طبقات متوسط و رو به بالا میتوانند حکمرانان خوبی باشند. ماه طلعت میگوید؛ عجب آدمهای خودخواهی در این دنیا پیدا میشود! آدم به فقرش و یا به مال و منالش آدم نمیشود! آدم به آدم بودنش آدم میشود!
سریعالقلم: سخنانم علمی بود؛ نه از فقرا گفتم و نه چیزی خارج از بحث طبقه متوسط
محمود سریع القلم، اما در واکنش به این انتقادات، به انصاف نیوز گفت: «بحث مطرح شده از سوی او علمی و دانشگاهی است.این نکاتی که چند رسانه ذکر کردهاند اصلا در بیانات او نیست. در سخنان او فقط طبقه متوسط آورده شده که یک بحث بنیانی اقتصاد سیاسی در توسعه یافتگی کشور ها است. واژه فقیر استفاده نشده است.»
او گفت: «طبقه متوسط نه صرفا به معنای مالی بلکه به اعتبار فکری، تحصیلی و علاقه به سرمایه گذاری اهمیت دارد. به عنوان مثال، یک علت استحکام ژاپن به موجب طبقه متوسط ۹۰ در صدی است.»