بیمه‌گر نیوزیلندی حلقه اتصال ناوگان تاریک نفت ایران و روسیه با اقتصاد جهانی

به گزارش آیندگان؛ این شرکت که توسط پل رنکین، تبعه ۷۵ ساله بریتانیا و اعضای خانواده‌اش اداره می‌شود، طی سال‌های اخیر بیمه‌نامه‌های P&I صادر کرده که به نفتکش‌های ناوگان «سایه» امکان ورود به بنادر و پهلوگیری قانونی را داده است.

رویترز نوشته که بررسی سوابق کشتیرانی، اسناد بیمه، داده‌های بنادر روسیه و معاملات نفتی نشان می‌دهد دست‌کم ۱۸.۲ میلیارد دلار نفت ایران و ۱۶.۷ میلیارد دلار نفت و فرآورده‌های روسیه توسط کشتی‌هایی که در دوره‌ای بیمه «مریتایم میوچوال» داشته‌اند حمل شده است.

بسیاری از این کشتی‌ها پس از قرار گرفتن در فهرست تحریم‌های آمریکا، اروپا یا بریتانیا نیز همچنان گزارش کرده‌اند که تحت پوشش این شرکت هستند. بازرسی پلیس نیوزیلند از دفاتر این شرکت و آغاز تحقیقات مشترک با آمریکا، استرالیا و بریتانیا — بر سر احتمال نقض تحریم‌ها و قصور در پیشگیری از پولشویی و تأمین مالی تروریسم — برای نخستین‌بار تأیید شده است. این شرکت ادعا می‌کند تمامی فعالیت‌هایش تحت انطباق کامل با تحریم‌ها انجام شده و پوشش هر کشتی پس از تحریم فوراً لغو می‌شود.

به نوشته رویترز، برخی از بزرگ‌ترین گروه‌های بیمه‌اتکایی جهان — از جمله مونیخ‌ری، هانوفرری و بیمه‌گران بازار لویدز — در دوره‌ای پشتوانه ریسک این شرکت بوده‌اند. داده‌ها همچنین ده‌ها مورد خاموشی عمدی سیستم AIS توسط کشتی‌های بیمه‌شده را مستند کرده است؛ تاکتیکی رایج در انتقال محرمانه محموله‌های نفت تحریمی.

در ادامه ترجمه گزارش پل کارستن، لوسی کرِیمر، گلب استولیاروُف و آنا هیرتنشتاین که به کمک ده‌ها خبرنگار از سراسر تهیه شده و با تیتر اصلی «Iran, Russia and the New Zealand insurer that kept their sanctioned oil flowing» روز ۲۸ اکتبر ۲۰۲۵ در رویترز منتشر شده است را بخوانید؛

کریسمس سال گذشته، نفتکش «یوگ» (Yug) پس از تخلیه دو میلیون بشکه نفت تحریمی ایران در بندر چینه‌دائوی چین، بندر را ترک کرد. نزدیک قطب شمال، یک نفتکش حامل نفت خام روسیه یخ‌های دریا را می‌شکافت و به سمت هند می‌رفت. شش‌هزار مایل آن‌سوتر، سومین کشتی، محموله نفت ایران را در سواحل مالزی تخلیه کرد.

این سه نفتکش مالک‌های متفاوت، اپراتورهای متفاوت و مشتریان متفاوت داشتند. اما یک وجه مشترک میانشان بود: یک شرکت بیمه کوچک مستقر در نیوزیلند که پشتوانه آن برخی از بزرگ‌ترین شرکت‌های بیمه اتکایی جهان بودند.

این شرکت که «مریتایم میوچوال» (Maritime Mutual) نام دارد، به‌دست پل رَنکینِ ۷۵ساله – تبعه بریتانیا – و اعضای خانواده‌اش اداره می‌شود. این شرکت طی بیش از دو دهه، از یدک‌کش‌ها گرفته تا فرابرها و کشتی‌های باری را بیمه کرده است.

به‌گزارش رویترز که هزاران سند کشتیرانی و بیمه، صدها معامله نفتی و فهرست تحریم‌ها و گفت‌وگو با بیش از دو ده نفر مطلع را مرور کرده، «مریتایم میوچوال» همچنین در تجارت ده‌ها میلیارد دلار نفت ایران و روسیه نقش داشته است؛ از طریق تامین بیمه‌ی کشتی‌هایی که برای دورزدن تحریم‌ها فعالیت می‌کنند و برای ورود به بنادر به بیمه نیاز دارند.

بسیاری از این کشتی‌ها به اصطلاح «ناوگان سایه» (Shadow Fleet) هستند – نفتکش‌هایی که محموله‌های تحریمی از کشورهایی مانند ایران، روسیه و ونزوئلا را حمل می‌کنند و با جعل موقعیت، اسناد و نام‌ها، تجارت خود را پنهان می‌کنند.

پوشش بیمه «مریتایم میوچوال» نقشی کلیدی در فعالیت این «ناوگان تاریک» داشته است؛ ناوگانی که با وجود تحریم‌هایی که هدف‌شان جلوگیری از تامین مالی شبه‌نظامیان ضدغرب در خاورمیانه توسط ایران و کاهش خزانه جنگی روسیه در مناقشه اوکراین است، به فعالیت خود ادامه داده‌اند.

گزارش رویترز نشان می‌دهد شرکت اصلی این گروه – «انجمن بیمه متقابل دریایی مریتایم» (Maritime Mutual Insurance Association / MMIA) – که در یک ساختمان خاکستری تیره در آوکلند مستقر است، در دوره‌ای تقریبا یک‌ ششمِ نفتکش‌های ناوگان سایه را که توسط دولت‌های غربی مانند ایالات متحده، اتحادیه اروپا و بریتانیا تحریم شده‌اند، بیمه کرده است.

دیوید تنن‌بام (David Tannenbaum)، مدیر شرکت مشاوره تحریم «بلکستون کامپلاینس سرویسز» (Blackstone Compliance Services) و کارشناس سابق تحریم در وزارت خزانه‌داری آمریکا در واکنش به یافته‌های رویترز گفت این شرکت یکی از «بازیگران بزرگ قدرت» در این صنعت است. او افزود: «اعداد بسیار بزرگ‌تر از بسیاری از بازیگران شناخته‌شده ناوگان تاریک است که ما دنبال‌شان می‌کنیم.»

پیش‌تر، رویترز و نشریه تخصصی کشتیرانی «لویدز لیست» (Lloyd’s List) گزارش داده بودند که «مریتایم میوچوال» تعدادی از نفتکش‌هایی را که از تحریم‌ها گریخته‌اند بیمه کرده، و همچنین برخی جزئیات مربوط به مالکیت و ساختار شرکتی آن را افشا کرده بودند.

این گزارش، نخستین گزارشی است که دامنه استفاده ناوگان سایه از خدمات «مریتایم میوچوال» و همچنین شرکت‌های بزرگ غربی را که با تامین بیمه‌اتکایی (Reinsurance) از این شرکت پشتیبانی می‌کنند و به این ترتیب امکان پوشش خسارت‌های بالقوه عظیم را برای آن فراهم کرده‌اند، مستند می‌کند.

طبق گفته فردی که آگاهی مستقیم از موضوع دارد، نیوزیلند — در هماهنگی با شرکایی از جمله استرالیا، بریتانیا و ایالات متحده — در حال تحقیق درباره «مریتایم میوچوال» است. نگرانی مقام‌ها آن است که احتمالاً این شرکت در نقض تحریم‌ها نقش ایفا کرده و در انجام تعهدات مربوط به جلوگیری از پولشویی و تامین مالی تروریسم کوتاهی کرده است. این تحقیق تا پیش از این رسانه‌ای نشده بود.

در بیانیه‌ای به رویترز، شرکت «مریتایم میوچوال» اعلام کرد که «قاطعانه هرگونه اقدام ناقض تحریم‌های بین‌المللی قابل‌اعمال را رد می‌کند». این شرکت اعلام کرد رویکرد «تحمل صفر» نسبت به نقض تحریم‌ها دارد و مطابق با «استانداردهای سخت‌گیرانه‌ی تطبیق (Compliance) که برای تضمین پایبندی کامل به همه قوانین و مقررات قابل‌اعمال طراحی شده‌اند» فعالیت می‌کند.

«مریتایم میوچوال» درباره تحقیق نیوزیلند اظهار نظری نکرد. خود رَنکین، بنیان‌گذار شرکت، و اعضای خانواده‌اش نیز به درخواست‌های رویترز برای اظهار نظر پاسخ ندادند.

به گفته فردی دیگر آگاه از روند تحقیق، در چارچوب تحقیقات مرتبط با نقض احتمالی تحریم‌های روسیه، پلیس نیوزیلند در تاریخ ۱۶ اکتبر دفاتر «مریتایم میوچوال» را مورد بازرسی قرار داده است.

این فرد گفت افسران واحد جرایم مالی، در جریان این بازرسی‌ها که در دفاتر شرکت در آوکلند و کرایست‌چرچ و نیز یک واحد مسکونی در آوکلند انجام شد، اسناد و سوابقی را ضبط کردند. پلیس سه نفر را مورد پرسش قرار داد اما تا این لحظه هیچ اتهام کیفری مطرح نشده است.

رویترز نتوانست هویت این سه نفر را مشخص کند. «مریتایم میوچوال» تایید کرد که پلیس در تاریخ ۱۶ اکتبر وارد دفتر آوکلند این شرکت شده است.

در بیانیه‌ای که در ۲۱ اکتبر به رویترز ارائه شد، شعبه نیوزیلند «مریتایم میوچوال» اعلام کرد که هیات‌مدیره این شرکت، یک روز قبل از انتشار این بیانیه، تصمیم گرفته است دیگر هیچ پوششی برای کشتی‌هایی که توسط سرویس‌های اطلاعات کشتیرانی «ویندوُرد» (Windward) و «لویدز لیست» به‌عنوان عضوی از ناوگان سایه شناسایی شده‌اند ارائه نکند، و همچنین هیچ پوششی به کشتی‌هایی که نفت روسیه یا فرآورده‌های پالایشی روسیه حمل می‌کنند اعطا نکند.

این شرکت افزود تمام فعالیت‌های «انجمن بیمه متقابل دریایی مریتایم» (MMIA) با تحریم‌ها سازگار بوده، و این تصمیم به‌دلیل «حجم نامتناسب زمان مدیریتی و نظارتی که پرونده نفتکش‌ها به خود اختصاص می‌داد» اتخاذ شده است.

ارائه خدماتی مانند بیمه به کشتی‌هایی که در فهرست سیاه غرب قرار دارند، نقض تحریم‌ها محسوب می‌شود. بسیاری از دولت‌های غربی همچنین ارائه خدماتی را که حمل و فروش هرگونه محصولات نفتی تحریمی روسیه و ایران را تسهیل کند ــ حتی اگر خود کشتی رسماً تحریم نشده باشد ــ ممنوع می‌کنند.

رویترز هیچ نتیجه مستقلی درباره قانونی یا غیرقانونی بودن فعالیت‌های «مریتایم میوچوال» ارائه نکرد.

«مریتایم میوچوال» پیش‌تر به رویترز گفته بود روند پذیرش مشتری (On-boarding) و راستی‌آزمایی (Due diligence) مفصلی دارد تا پیش از صدور بیمه، مالک کشتی‌ها، ذی‌نفعان نهایی (Ultimate Beneficial Owners) و خود کشتی‌ها را غربال‌گری کند. افزون بر آن، این شرکت می‌گوید شروط قراردادش تصریح می‌کند که در صورت احراز نقض تحریم‌ها توسط هر کشتی یا مالک، پوشش بیمه‌ای فوراً لغو می‌شود.

رویترز موفق نشد با مالک نفتکش «یوگ» (Yug) ــ که پیش‌تر با نام «مور» (Mur) شناخته می‌شد ــ تماس برقرار کند، و اپراتور این کشتی نیز به پرسش‌های ایمیلی پاسخ نداد. مقام‌های دولتی در روسیه و ایران نیز درباره «مریتایم میوچوال» به درخواست اظهار نظر پاسخی ندادند. روسیه اعلام کرده است که تحریم‌های غرب را غیرقانونی می‌داند و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور این کشور، بارها بر موفقیت مسکو در دورزدن این تحریم‌ها تاکید کرده است.

بررسی رویترز درباره «مریتایم میوچوال» تصویر کاملی از عملیات این شرکت ارائه نمی‌دهد. رویترز قادر نبود همه صدها نفتکشی را که ادعا می‌شود این شرکت بیمه کرده است شناسایی کند. برخلاف اغلب رقبا، «مریتایم میوچوال» راهی برای عموم فراهم نمی‌کند تا بررسی کنند یک نفتکش، تحت پوشش این شرکت است یا خیر. همچنین این شرکت این اطلاعات را با تامین‌کنندگان اصلی داده‌های کشتیرانی مانند «اس‌اند‌پی گلوبال مارکت اینتلیجنس» (S&P Global Market Intelligence) و «لویدز لیست اینتلیجنس» (Lloyd’s List Intelligence) به اشتراک نمی‌گذارد.

«مریتایم میوچوال» توضیح نداد چرا فهرست نفتکش‌های تحت پوشش خود را منتشر نمی‌کند و یا چرا این اطلاعات را با پایگاه‌های داده تخصصی به اشتراک نمی‌گذارد.

رویترز همچنین نتوانست مشخص کند کدام مشتریان ممکن است پس از آنکه شرکت تشخیص داده قوانین تحریم را نقض کرده‌اند از پوشش خارج شده‌اند؛ این شرکت از ارائه فهرست کامل نفتکش‌هایی که پوشش آن‌ها فسخ شده امتناع کرد.

کشتی بی‌بیمه، مرده در آب

پوشش اصلی بیمه‌ای «مریتایم میوچوال» ــ موسوم به بیمه «حمایت و غرامت» (Protection & Indemnity / P&I) ــ خودِ کشتی یا محموله را پوشش نمی‌دهد. این نوع بیمه، خسارت‌های ناشی از آسیب ناخواسته به اشخاص، اموال یا محیط‌زیست را پوشش می‌دهد. به گفته منابع صنعت، حق بیمه P&I برای نفتکش‌های کوچک، سالانه ممکن است ده‌ها هزار دلار باشد؛ اما برای نفتکش‌های بسیار بزرگ و قدیمی، بر اساس عواملی مانند سن کشتی، اندازه آن و مالک، ممکن است از ۲۰۰هزار دلار فراتر رود.

تنن‌بام می‌گوید بیمه P&I برای فعالیت ناوگان سایه حیاتی است: «بدون آن، کشتی عملاً مرده در آب است. حتی بنادر ایران و روسیه هم اجازه نمی‌دهند کشتی بدون بیمه وارد آب‌هایشان شود.»

رویترز نخستین بار هنگام تحقیق درباره چگونگی جابه‌جایی نفت ایران در جهان ــ که در ژانویه منتشر شد ــ در اسناد کشتیرانی دریافت که «مریتایم میوچوال» نفتکش‌های حامل نفت تحریمی را بیمه کرده است.

فهرست کاملی از مشتریان این شرکت وجود ندارد. اما رویترز با استفاده از منابع مختلف ــ ایمیل‌های نشت‌یافته دلالان نفت ایران که در آن‌ها نام بیمه‌گرها آمده بود، داده‌های گمرک و بنادر روسیه، پایگاه‌های داده کشتیرانی، اسناد شرکت‌ها، و منابع صنعت ــ فهرستی از ۲۳۱ نفتکش که از سال ۲۰۱۸ تحت پوشش «مریتایم میوچوال» بوده‌اند گردآوری کرد. رویترز این فهرست را با «مرکز پژوهش انرژی و هوای پاک» در هلسینکی (Centre for Research on Energy and Clean Air / CREA) به اشتراک گذاشت ــ اندیشکده‌ای که بخش انرژی را رصد می‌کند.

از میان این ۲۳۱ کشتی، «کِرِئا» (CREA) تعیین کرد که ۱۳۰ کشتی پس از اعمال تحریم‌ها علیه تهران در نوامبر ۲۰۱۸ و علیه مسکو در دسامبر ۲۰۲۲، محموله‌های انرژی ایران یا روسیه را حمل کرده‌اند.

با استفاده از پایگاه‌های تجاری که معاملات منفرد نفت و قیمت‌های تاریخی نفت خام را ثبت می‌کنند، «کِرِئا» محاسبه کرد که نفتکش‌هایی که تحت پوشش «مریتایم میوچوال» بوده‌اند، دست‌کم ۱۸٫۲ میلیارد دلار نفت و فرآورده‌های انرژی ایران و ۱۶٫۷ میلیارد دلار محصولات انرژی روسیه را از زمان اعمال تحریم‌ها جابه‌جا کرده‌اند.

اغلب، در هر روز، ۳۰ نفتکش یا بیشتر با پوشش بیمه «مریتایم میوچوال» در حال انتقال محصولات انرژی ایران و روسیه بوده‌اند. در یک نمونه، در تاریخ اول آوریل ۲۰۲۴، این تعداد به ۴۱ کشتی رسید. رویترز محاسبات «کِرِئا» را با استفاده از همان پایگاه‌های داده تکرار و نتایج را اعتبارسنجی کرد.

«مریتایم میوچوال» درباره ارقام «کِرِئا» اظهار نظر نکرد. در بیانیه‌ای این شرکت گفت برای نفتکش‌هایی که نفت روسیه حمل می‌کنند، تأییدیه‌هایی (Attestations) دریافت می‌کند تا اطمینان حاصل شود که آنها با تحریم‌های غرب سازگارند.

این شرکت به رویترز گفت: «هیچ پوششی برای هیچ کشتی که خلاف الزامات همه رژیم‌های تحریمی عمل کند یا MMIA را در معرض خطر تحریم قرار دهد وجود ندارد — از جمله کشتی‌هایی که در پرسش شما نام برده شده‌اند، و همچنین هر کشتی که نفت ایران حمل می‌کند.»

«مریتایم میوچوال» به درخواست رویترز برای ارائه نسخه‌ای از این «تأییدیه‌ها» پاسخی نداد. این شرکت در تاریخ ۱۵ اکتبر به رویترز گفت اکنون در تمامی پیشنهادهای بیمه، بندی ویژه تحت عنوان «ضمانت تحریم» (Sanctions Warranty) را می‌گنجاند که مشتریان را ملزم می‌کند اطمینان دهند کشتی‌ها «کاملاً مطابق با رژیم‌های تحریمی قابل‌اعمال» عمل می‌کنند. رویترز چنین عبارتی را در گواهی بیمه یک کشتی متعلق به مارس ۲۰۲۵ یافت؛ اما این زبان در اسناد مشابه مربوط به سال‌های ۲۰۲۲، ۲۰۲۳ و ژانویه ۲۰۲۴ دیده نمی‌شد.

لیست سیاه غرب

طبق اعلام «مریتایم میوچوال» به رویترز در ماه آوریل، این شرکت حدود ۶هزار کشتی را بیمه می‌کند. نفتکش‌ها — کشتی‌هایی که به حمل محموله‌های مایع مانند نفت خام اختصاص دارند — نزدیک به ۸درصد این تعداد را تشکیل می‌دهند. این یعنی حدود ۴۸۰ نفتکش.

بررسی رویترز نشان داد بسیاری از کشتی‌هایی که «مریتایم میوچوال» تحت پوشش داشته، اکنون در فهرست تحریم قرار گرفته‌اند.

طبق داده‌های شرکت اطلاعات دریایی «پول‌استار گلوبال» (Pole Star Global)، تا تاریخ ۳۱ ژوئیه، مجموعاً ۶۲۱ نفتکش در «ناوگان سایه» توسط ایالات متحده، اتحادیه اروپا و سایرین تحریم شده‌اند.

با استفاده از دیتابیس Seasearcher متعلق به «لویدز لیست اینتلیجنس» و همچنین داده‌های رسمی تحریم‌ها، رویترز ۹۷ نفتکش تحت تحریم را شناسایی کرد که در مقطعی پوشش بیمه «مریتایم میوچوال» داشته‌اند؛ از این میان، ۴۸ نفتکش در همان روزی که توسط یکی از دولت‌های غربی در فهرست سیاه قرار گرفتند، همچنان تحت پوشش این شرکت بوده‌اند. رویترز نتوانست مشخص کند آیا نفتکش‌های باقی‌مانده در زمان قرار گرفتن در فهرست تحریم نیز بیمه این شرکت را داشته‌اند یا نه.

در پاسخ به این پرسش، «مریتایم میوچوال» اعلام کرد از سال ۲۰۲۲ پوشش بیمه ۹۲ نفتکش را به دلیل تحریم‌شدن لغو کرده است.

رویترز نتوانست این رقم را راستی‌آزمایی کند، زیرا این شرکت فهرست نفتکش‌هایی را که بیمه کرده بود، ارائه نکرد.

در یک نمونه، ایالات متحده در ۲۴ فوریه ۲۰۲۵ نفتکش «فِنگ‌هوانگ» (Fenghuang) — متعلق به یک شرکت هنگ‌کنگی — را تحریم کرد. دقیقاً یک هفته بعد، پس از رسیدن این نفتکش به بندر ناخودکا (Nakhodka) در شرق روسیه، داده‌ها نشان می‌دهد که این کشتی با نام سابق «فینیکس آی» (Phoenix I) اعلام کرده بود که دارای پوشش بیمه‌ی «مریتایم میوچوال» است.

«مریتایم میوچوال» گفت که بیمه «فِنگ‌هوانگ» را در تاریخ ۱۴ فوریه ۲۰۲۵ آغاز کرده و پس از آنکه کشتی در ۲۴ فوریه تحریم شد، پوشش آن را ۱۰ روز بعد لغو کرده است.

تصویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد «فِنگ‌هوانگ» در کنار یک کشتی کوچکتر در نزدیکی بندر روسی ناخودکا در تاریخ ۳ مارس ۲۰۲۵ پهلو گرفته است. (منبع: Planet Labs / از طریق رویترز)

طبق رویه استاندارد بیمه دریایی، سیاست‌های بیمه «مریتایم میوچوال» شامل یک «بند تحریم» است که تصریح می‌کند در صورتی که یک کشتی یا عضو بیمه‌گذار موجب قرارگرفتن بیمه‌گر در معرض نقض تحریم شود، هیچ ادعایی پوشش داده نخواهد شد.

در بیانیه‌ای به رویترز، «مریتایم میوچوال» گفت در صورتی که کشتی تحریم شود، پوشش بیمه‌ای آن به‌طور خودکار لغو می‌شود.

رویترز همچنین دریافت که ۱۲۶ شرکت که مستقیماً یا از طریق شرکت‌های وابسته تحت تحریم قرار گرفته‌اند، مالک یا اپراتور نفتکش‌هایی بوده‌اند که در مقطعی تحت پوشش «مریتایم میوچوال» بوده‌اند. در ۶۱ مورد از این ۱۲۶ شرکت، این تحریم‌ها در زمانی اعمال شده که «مریتایم میوچوال» همچنان دست‌کم یکی از نفتکش‌های آنها را بیمه کرده بود.

در مجموع، رویترز دریافت که هفت نفتکش پس از آنکه در فهرست تحریم قرار گرفتند، باز هم اعلام کرده‌اند که تحت پوشش «مریتایم میوچوال» هستند — طبق داده‌های بنادر روسیه.

در یکی از این موارد، نفتکش «سان‌سی» (Sunsea) — که پیش‌تر با نام «کِمبالک تورتولا» (Chembulk Tortola) شناخته می‌شد — اعلام کرد پوشش بیمه «مریتایم میوچوال» دارد، و این پوشش ماه‌ها پس از آن آغاز شده بود که این کشتی توسط ایالات متحده تحریم شده بود — طبق داده‌های بنادر روسیه و گزارش رویترز.

«مریتایم میوچوال» گفت که پوشش «سان‌سی» را در مه ۲۰۲۳ آغاز کرده — بیش از دو ماه پس از آنکه این کشتی توسط واشنگتن تحریم شد — و این کار ناشی از یک «خطای اداری» بوده است. این شرکت گفت پس از کشف این خطا، یک ماه بعد پوشش را لغو کرده است.

رویترز نتوانست با مالکان یا اپراتورهای «سان‌سی» یا «فِنگ‌هوانگ» — که قبلاً با نام «مینروا زنیا» (Minerva Zenia) شناخته می‌شد — تماس برقرار کند، یا آنها به پرسش‌ها پاسخ ندادند.

از آنجا که «مریتایم میوچوال» از ارائه جزییات نفتکش‌های تحت پوشش خود خودداری کرده، رویترز نتوانست اصالت همه سیاست‌های بیمه‌ای پیدا شده را تایید کند. بسیاری از بیمه‌نامه‌های ۲۳۱ نفتکش شناسایی شده منقضی شده بودند و بنابراین در دیتابیس رسمی ثبت‌کشتی‌ها قابل بررسی نبودند.

با این حال، رویترز توانست اعتبار هفت سند صادرشده توسط ثبت‌های رسمی کشتیرانی را که در آنها «مریتایم میوچوال» به عنوان بیمه‌گر کشتی درج شده بود، بررسی کند. همه آنها در دیتابیس رسمی ثبت‌ها تأیید شدند.

قیمت‌سنجی نفت روسیه زیر سقف

تحریم‌های غرب صادرات نفت روسیه را به‌طور کامل ممنوع نمی‌کند — مادامی که نفت با قیمتی زیر «سقف قیمتی» تعیین‌شده فروخته شود. این سقف در سال ۲۰۲۲ معادل ۶۰ دلار به ازای هر بشکه تنظیم شد و در سپتامبر سال جاری، توسط اغلب دولت‌های غربی به ۴۷٫۶۰ دلار کاهش یافت. هدف سقف قیمت، محدود کردن منابع مالی جنگ روسیه، در عین حفظ عرضه جهانی نفت برای جلوگیری از جهش قیمت انرژی است.

رویترز نتوانست با قطعیت ثابت کند که آیا سقف قیمت در تک‌تک محموله‌های نفت روسیه که توسط نفتکش‌های بیمه‌شده توسط «مریتایم میوچوال» حمل شده نقض شده یا نه.

اما داده‌ها و بانک‌های اطلاعاتی رسمی نشان می‌دهد ۳۰ نفتکش که بابت حمل نفت روسیه بالاتر از سقف تعیین‌شده تحریم شده‌اند، در همان روز تحریم، تحت پوشش «مریتایم میوچوال» بوده‌اند.

«مریتایم میوچوال» پیش از بیانیه ۲۱ اکتبر که اعلام کرد دیگر نفتکش‌های حامل نفت روسیه را پوشش نمی‌دهد، به رویترز گفت: «هر کشتی که نفت روسیه حمل کند، به‌دقت ارزیابی می‌شود و تأییدیه‌های لازم اخذ می‌شود تا اطمینان حاصل شود که با سقف قیمت نفت گروه هفت مطابقت دارد.»

راهنمای سقف قیمت نفت روسیه، بیمه‌گران را ملزم می‌کند برای هر معامله نفتی، «تأییدیه» از طرف‌های درگیر دریافت کنند مبنی بر این‌که معامله مطابق مقررات انجام شده است.

کارشناسان صنعت می‌گویند تضمین پایبندی مشتریان به مقررات تحریم کار ساده‌ای نیست.

نیل رابرتز (Neil Roberts)، رئیس «فوروم سیاست‌گذاری» در «اتحادیه بین‌المللی بیمه دریایی» (International Union of Marine Insurance)، گفت: «شما عملاً بر حرف طرف مقابل تکیه می‌کنید، و برای بیمه‌گرانی که مستقیماً در جریان معامله نیستند و هیچ اطلاعی از قیمت قرارداد واقعی ندارند، راستی‌آزمایی بسیار دشوار است.»

یک مدیر ارشد در یک کارگزار بزرگ بیمه نیز گفت نظارت بر این موارد به این معنی است که شرکت‌ها باید «تیم‌هایی داشته باشند که مدام هر یک از چند هزار کشتی تحت پوشش ما را پایش کنند.»

به گفته «گلوبال فیشینگ واچ» (Global Fishing Watch)، سازمانی غیرانتفاعی که فعالیت انسان‌ها را در دریا رصد می‌کند، کشتی‌هایی که با پوشش «مریتایم میوچوال» محموله نفت ایران یا روسیه را حمل کرده‌اند، به‌طور مکرر تلاش کرده‌اند حرکت خود را پنهان کنند.

این سازمان ۲۷۴ مورد را بین سال‌های ۲۰۲۱ تا اواسط ۲۰۲۵ شناسایی کرده که در آن‌ها کشتی‌های بیمه‌شده توسط «مریتایم میوچوال»، سیستم «AIS» — سامانه خودکار شناسایی کشتی — را خاموش کرده‌اند یا داده‌های جعلی ارسال کرده‌اند؛ تاکتیک‌هایی رایج که با عنوان «اسپوفینگ» (Spoofing) شناخته می‌شوند و خدمه در تلاش برای استتار فعالیت‌ها از آنها استفاده می‌کنند. «مریتایم میوچوال» درباره یافته‌های «گلوبال فیشینگ واچ» نظری نداد.

بیورن برگمان (Bjorn Bergman)، تحلیلگر «گلوبال فیشینگ واچ» گفت: «برای من تعجب‌آور است که شرکتی مستقر در کشوری که با تحریم‌های آمریکا و اروپا همراه است، این تعداد کشتی را که موقعیت‌شان را جعلی می‌کنند بیمه کرده باشد.»

سازمان بین‌المللی دریانوردی سازمان ملل (IMO) بزرگ‌ترین کشتی‌ها را ملزم به استفاده از AIS در سفرهای بین‌المللی کرده ــ هرچند برخی استثناها برای ایمنی وجود دارد. با این حال، اعمال قانون بر عهده کشورهایی است که کشتی‌ها در آنها ثبت شده‌اند.

ریسک تحریم برای بیمه‌اتکایی‌ها

مانند سایر بیمه‌گران «حمایت و غرامت» (P&I)، شرکت «مریتایم میوچوال» برای توزیع ریسک پرداخت خسارت‌های سنگین ناشی از حوادث، از بیمه اتکایی (Reinsurance) استفاده می‌کند. در این سازوکار، شرکت بیمه بخشی از سود خود را به بیمه‌گر دیگری پرداخت می‌کند تا در صورت بروز مطالبه سنگین، در پوشش خسارت کمک کند.

طبق راهنماها و مقررات منتشرشده از سوی بسیاری از دولت‌های غربی، بیمه‌گران اتکایی نیز مشمول الزامات تحریم هستند. والید طاهرخلی (Waleed Tahirkheli)، شریک مدیریتی در شرکت حقوقی «اِلویک لا» (Eldwick Law) در لندن که در حوزه تحریم تخصص دارد، گفت: اگر بیمه‌نامه‌های P&I شرکت «مریتایم میوچوال» شامل کشتی‌هایی بوده باشد که تحریم‌ها را نقض کرده‌اند، بیمه‌گران اتکایی این شرکت ممکن است با اقدامات تنبیهی مواجه شوند ــ همچنین کارگزارانی که در تدارک بیمه اتکایی برای «مریتایم میوچوال» نقش داشته‌اند.

طبق وب‌سایت «مریتایم میوچوال»، بیمه‌اتکایی این شرکت توسط اعضای «بازار لویدز لندن» (Lloyd’s of London) تامین می‌شود — یکی از بزرگ‌ترین بازارهای بیمه جهان که بیش از ۵۰ بیمه‌گر زیرمجموعه دارد.

به گفته منابع آشنا با بازار بیمه‌اتکایی، از جمله بیمه‌گرانی که از «مریتایم میوچوال» پشتیبانی کرده‌اند، می‌توان به مونیخ‌ری (Munich Re Group) آلمان — بزرگ‌ترین بیمه‌گر اتکایی جهان —، شرکت آلمانی هانوفر ری (Hannover Re)، و شرکت‌های بریتانیایی اِم‌اِس آملین (MS Amlin) و اِتریِم (Atrium) اشاره کرد.

ساختمان لویدز در قلب منطقه مالی شهر لندن قرار دارد. «مریتایم میوچوال» بیمه‌اتکایی خود را از طریق همین بازار لویدز لندن ترتیب داده است. (REUTERS)

به گفته فردی با اطلاع مستقیم از این تجارت، شرکت‌های بزرگ بیمه و کارگزاری ــ از جمله ای.او.ان (Aon) بریتانیایی-آمریکایی و لاکْتون (Lockton) آمریکایی ــ به‌عنوان کارگزار برای «مریتایم میوچوال» عمل کرده‌اند.

شرکت اِتریِم (Atrium) تأیید کرد که بیمه‌اتکایی «مریتایم میوچوال» را بر عهده دارد. کارگزار Aon نیز تأیید کرد «مریتایم میوچوال» جزو مشتریانش است. شرکت MS Amlin اعلام کرد قبلاً برای «مریتایم میوچوال» بیمه‌اتکایی ارائه کرده اما این رابطه پایان یافته است، بدون ذکر جزئیات.

هانوفر ری از اظهارنظر درباره مشتریان مشخص خودداری کرد و گفت به رعایت کامل تحریم‌های بین‌المللی پایبند است و در قراردادهایش بندهایی دارد که پوشش برای هر نهاد تحریمی را منع می‌کند.

آرابلا رَمِیج (Arabella Ramage)، مدیر حقوقی و نظارتی «انجمن بازار لویدز» (Lloyd’s Market Association)، در پاسخ به پرسش درباره بیمه‌اتکایی «مریتایم میوچوال» از طریق لویدز، پاسخی درباره این مورد نداد و گفت این نهاد، گروه‌های بیمه‌اتکایی را تنظیم‌گری نمی‌کند و به قراردادها یا سیستم‌های کنترل تحریمِ آنها دسترسی ندارد.

خودِ بازار «لویدز لندن» و نیز «مونیخ ری» از اظهار نظر خودداری کردند.

«لاکْتون» گفت الزامات تحریمی را بسیار جدی می‌گیرد اما نمی‌تواند درباره مشتریان مشخص اظهار نظر کند.

دلجویی از ایران

رَنکین، پس از سال‌ها فعالیت در بیمه دریایی، در سال ۲۰۰۴ مقر «مریتایم میوچوال» را در آوکلند تأسیس کرد. سال بعد، بر اساس یک تلگراف دیپلماتیک افشاشده آمریکا، ژاپن این شرکت را متهم کرد که کشتی‌های کره شمالی را بیمه می‌کند. طبق تلگرام دیگری، رَنکین در سال ۲۰۰۶ به یک مقام نیوزیلندی گفت که این شرکت دیگر کشتی‌های کره شمالی را بیمه نمی‌کند. هر دو سند توسط ویکی‌لیکس منتشر شده‌اند. «مریتایم میوچوال» در مورد مضمون این تلگرام‌ها اظهار نظر نکرد.

نمایندگی کره شمالی در سازمان ملل در نیویورک به درخواست اظهار نظر پاسخ نداد. وزارت حمل‌ونقل ژاپن اعلام کرد هیچ اقدام ویژه‌ای علیه این شرکت انجام نداده است.

گروه «مریتایم میوچوال» یک کسب‌وکار خانوادگی است. طبق وب‌سایت شرکت، لینکدین و پروفایل‌های شبکه‌های اجتماعی، دو دختر رَنکین ــ کِلیِر (Claire) و سارا (Sarah) ــ و یک داماد به نام استیون جویس (Steven Joyce) در شرکت کار می‌کنند. رَنکین، همسرش اگنس، دخترش کِلیِر و جویس همه از مدیران شرکت «Maritime Management Administration Services» در گِرنزی هستند ــ شرکتی که طبق ثبت شرکت‌های بریتانیا، مدیر حقوقی شرکت وابسته‌ بریتانیایی به‌نام «Maritime Pacific Insurance Services» نیز هست.

هیچ‌یک از اعضای خانواده رَنکین به درخواست‌های رویترز برای اظهار نظر پاسخ ندادند.

به گفته شش نفر آشنا با شرکت، بخش عمده کسب‌وکار اولیه «مریتایم میوچوال» بیمه کشتی‌های قدیمی‌تر و ناوگان‌های کوچک با حق‌بیمه پایین‌تر نسبت به بیمه‌گران بزرگ P&I (که در این صنعت به «کلاب» معروف‌اند) بوده است.

اما از آن زمان تمرکز شرکت تغییر کرده است. هشت منبع آشنا با صنعت کشتیرانی که درباره «مریتایم میوچوال» اطلاع داشتند گفتند این شرکت اکنون بخش قابل‌توجهی از کسب‌وکار خود را به ناوگان سایه اختصاص داده است.

«مریتایم میوچوال» دو شرکت وابسته در دبی دارد: «MME Services» و «Maritime Reinsurance». سه منبع گفتند بخش قابل توجهی از کار مرتبط با ناوگان سایه در همین دبی انجام می‌شود. مقامات امارات به درخواست اظهار نظر پاسخ ندادند.

در سال ۲۰۱۶، یعنی دو سال پیش از آنکه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، تحریم‌ها علیه ایران را بازگرداند، «مریتایم میوچوال» — که برخی مشتریان آن را «کلاب پی‌اَند‌آی نیوزیلند» می‌نامیدند — برای جذب کسب‌وکار در ایران فعال شده بود.

یک اسلایدشو از «مریتایم میوچوال» در وب‌سایت شرکت کشتیرانی ایرانی «شیراز مارین» (Shiraz Marine)، دفتر مرکزی در نیوزیلند و دهه‌ها تجربه این بیمه‌گر را تبلیغ می‌کرد.

طبق یک نامه موجود در وب‌سایت «شیراز مارین» که مهر و امضای شرکت «مریتایم میوچوال» و پل رَنکین را دارد، این شرکت به «شیراز مارین» «اختیار ترویج منافع انجمن در جمهوری اسلامی ایران و معرفی اعضا برای بیمه‌شدن» را از تاریخ ۲۳ ژانویه ۲۰۱۷ اعطا کرده بود.

«شیراز مارین» به ایمیل‌های ارسالی رویترز برای دریافت توضیح پاسخ نداد.

ترامپ در نوامبر ۲۰۱۸ تحریم‌های نفتی علیه ایران را بازگرداند. با تلاش کشورهای غربی برای خفه‌کردن صادرات نفت از ایران و سپس روسیه، درآمد «مریتایم میوچوال» جهشی بی‌سابقه یافت.

طبق ثبت‌های مالی در نیوزیلند، در یازده سال منتهی به ۲۰۱۸، فروش بیمه این شرکت به‌طور میانگین سالانه ۹٫۵ درصد رشد کرده و به ۱۴٫۲ میلیون دلار رسیده بود.

اما از سال ۲۰۱۹ — یعنی از زمان بازگشت تحریم‌های نفتی علیه ایران — رشد سالانه به‌طور میانگین به ۴۱ درصد رسید و درآمد در سال گذشته به ۱۰۸٫۵ میلیون دلار افزایش یافت.

بالاترین رشد درآمد در سال ۲۰۲۳ ثبت شده — نخستین سال کامل پس از اعمال تحریم‌های روسیه. طبق برآورد «اداره اطلاعات انرژی آمریکا» (EIA)، صادرات نفت ایران در همان سال به ۴۲ میلیارد دلار رسید؛ یعنی نزدیک به سطح پیش از تحریم‌ها.

در ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۳، شرکت کشتیرانی «شیراز مارین» در صفحه اینستاگرام خود به زبان فارسی نوشت که این شرکت «نماینده رسمی کلاب P&I نیوزیلند (MMI) در ایران» است.

«مریتایم میوچوال» در پاسخ به پرسش‌های رویترز، به‌شدت رد کرد که این شرکت به‌صورت فعال به‌دنبال کسب‌وکار از ناوگان سایه بوده باشد. این شرکت گفت رشد قابل‌توجه درآمد از سال ۲۰۱۹ ناشی از افزایش گسترده تعداد کشتی‌های بزرگی بوده که تحت پوشش آن قرار گرفته‌اند، پس از آنکه بیمه‌گران اتکایی محدودیت‌های قبلی بر اندازه کشتی‌های قابل بیمه شدن را برداشتند.

رویترز موفق نشد هیچ موردی از پرداخت خسارت بیمه توسط «مریتایم میوچوال» به نفتکش‌های تحریمی یا مالکان آنها، یا به کشتی‌هایی که محموله انرژی ایران یا روسیه حمل کرده‌اند، شناسایی کند.

نیوزیلند وارد عمل می‌شود

برای دو دهه، «مریتایم میوچوال» خارج از حوزه نظارتی نهادهای بیمه‌ای نیوزیلند باقی مانده بود، زیرا نه مجوز فروش بیمه در خودِ نیوزیلند را دارد و نه به نهادهای مستقر در این کشور خدمات می‌دهد.

اما در ۸ اکتبر ۲۰۲۴، ایمیلی به دست رئیس بانک مرکزی نیوزیلند رسید.

فرستنده که عضوی از صنعت دریایی کشور بود، از رگولاتور خواست درباره «مریتایم میوچوال» تحقیق کند، زیرا این شرکت «از محل استقرار در نیوزیلند برای ایجاد ظاهری از احترام و اعتبار استفاده می‌کند.»

بانک مرکزی روز بعد پاسخ داد: «دریافت شد. تیم ما شما را در جریان قرار خواهد داد.» رویترز این تبادل ایمیلی را رویت کرده با شرط آنکه هویت فرستنده افشا نشود.

به گفته یک منبع مطلع، اکنون بانک مرکزی و سایر نهادهای نیوزیلند در حال تحقیق درباره «مریتایم میوچوال» هستند. نگرانی‌ها این است که این شرکت ممکن است:

- به نقض تحریم‌ها کمک کرده باشد
- در اتخاذ تدابیر لازم برای جلوگیری از تأمین مالی تروریسم کوتاهی کرده باشد
- و خود را به‌عنوان یک بیمه‌گرِ تحت‌نظارت در نیوزیلند معرفی کرده باشد، در حالی که چنین نیست.

«مریتایم میوچوال» درباره این تحقیق یا نگرانی‌های نهادهای ذی‌صلاح اظهار نظری نکرد.

نیوزیلند در فوریه ۲۰۲۴ به ائتلاف غرب برای اجرای سقف قیمت نفت روسیه پیوست.

هرچند نیوزیلند به‌طور مشخص نفت ایران را هدف قرار نمی‌دهد، اما این کشور در ماه جاری تحریم‌هایی را مجدداً علیه تهران اعمال کرده که از هر شخص یا نهادی که با ایران ــ از جمله بخش نفتی ــ داد و ستد می‌کند، می‌خواهد «اقدامات احتیاطی» انجام دهد.

سخنگوی وزیر امور خارجه نیوزیلند گفت این وزارتخانه جزئیات موارد احتمالی نقض تحریم‌های روسیه را اعلام نخواهد کرد، اما تأیید کرد که نهادهای دولتی با «مریتایم میوچوال» در موضوعات «نظارتی» در حال تعامل هستند.

وزارت خارجه افزود: «ما انتظار تبعیت کامل از تمامی اشخاص، کسب‌وکارها و سازمان‌های نیوزیلندی را داریم، فارغ از محل فعالیت یا نوع خدماتی که ارائه می‌دهند.»

سخنگوی بانک مرکزی از اظهارنظر درباره اقدامات اجرایی خودداری کرد.

به گفته منبع آگاه، محققان در نیوزیلند در این پرونده با دیگر شرکای بین‌المللی، از جمله استرالیا، بریتانیا و ایالات متحده همکاری می‌کنند.

وزارت خزانه‌داری آمریکا و «اوفک» (OFAC) ــ دفتر کنترل دارایی‌های خارجی که مسئول اجرای تحریم‌های اقتصادی علیه ایران و روسیه است ــ به درخواست‌های اظهار نظر پاسخ ندادند. وزارت دادگستری آمریکا و اتحادیه اروپا از اظهارنظر خودداری کردند.

وزارت خارجه و تجارت استرالیا گفت از نگرانی‌ها درباره «مریتایم میوچوال» آگاه است اما درباره پرونده‌های مربوط به رعایت تحریم توضیح نمی‌دهد.

وزارت خزانه‌داری بریتانیا نیز به پرسش درباره اینکه آیا تحقیقاتی درباره «مریتایم میوچوال» انجام می‌دهد یا نه پاسخ نداد. این وزارتخانه درخواست آزادی اطلاعات (FOI) رویترز درباره میزان پایبندی «مریتایم میوچوال» به تحریم‌های ایران و روسیه در بریتانیا را رد کرد.

وزارت خزانه‌داری نوشت انتشار این اطلاعات می‌تواند به‌طور مستقیم به روابط بریتانیا با اعضای ائتلاف مجری سقف قیمت نفت روسیه و سایر کشورها آسیب بزند. این نهاد همچنین اذعان کرد انتشار اطلاعات می‌تواند زمینه‌ای درباره میزان دور زدن تحریم‌های ایران و روسیه فراهم کند: «با این حال، در جانب استدلال برای امتناع از انتشار، ما معتقدیم انتشار این اطلاعات به نفع یک مجرم دارای قصد دور زدن یا فرار از تحریم‌ها خواهد بود.»

وزارت خزانه‌داری بریتانیا به پرسش‌های بعدی رویترز نیز توضیح بیشتری ارائه نکرد.