به گزارش آیندگان؛ واحد اطلاعاتی و سایبری ارتش اسرائیل موسوم به «ماتسپن» (Matzpen) به معنای قطبنما در زمینه برنامهنویسی، دادهکاوی و ارتباطات نظامی فعالیت دارد و در رشته عملیات نظامی اسرائیل در دو سال گذشته از غزه تا ایران نقشی پررنگ ایفا کرده است.
اورشلیمپست در گزارش خود نقش واحد اطلاعاتی و سایبری ارتش اسرائیل را کلیدی خوانده و نوشته است که این واحد در گسترش توانمندیهای دادهمحور ارتش اسرائیل در عملیاتهای اخیر از غزه تا ایران اقدامات موثری انجام داده است.
بهنوشته این روزنامه، ماتسپن که زیرمجموعه اداره اطلاعات ارتش اسرائیل (آمان) است، در همکاری نزدیک با موساد و شاباک (سرویس امنیت داخلی اسرائیل) نرمافزارها و الگوریتمهایی طراحی کرده که اکنون در عملیاتهای فرامرزی از جمله جنگ اخیر با جمهوری اسلامی به کار گرفته شدهاند.
در جریان عملیات «طلوع شیران» در خرداد ماه ۱۴۰۴، ماتسپن توانست تمامی ظرفیتهای کلانداده خود را تا فاصله بیش از ۱۵۰۰ کیلومتری به درون خاک ایران گسترش دهد. این فناوری در همان «ضربه آغازین» جنگ که تهران را غافلگیر کرد، نقشی اساسی داشت و واکنش حکومت ایران را بهگفته منابع اسرائیلی بهطور قابلتوجهی کند کرد.
اگر تا پیش از این، رساندن نرمافزارها و سامانههای جدید به میدانهای نبرد نزدیک مانند غزه یا جنوب لبنان چالش محسوب میشد، بهکارگیری این زیرساخت در کشوری دوردست مانند ایران سطح کاملاً تازهای از توانایی فنی را نشان داد.
تحول در میدان نبرد دیجیتال
هرچند دادهها در جهان دیجیتال از مرزهای جغرافیایی فراتر میروند، اجرای موثر این عملیات مستلزم شبکههای فیزیکی، سرورهای رمزگذاریشده، و اتصال امن ماهوارهای بود. اسرائیل برای نخستین بار توانست جریان مداوم دادههای مکانی را از هزاران کیلومتر دورتر، شامل محل دقیق آخرین بمبارانها یا شلیک موشکهای بالستیک جمهوری اسلامی، در زمان واقعی دریافت کند.
بهنوشته اورشلیمپست، ماتسپن دهها نرمافزار را همزمان توسعه میدهد تا توان تهاجمی و دفاعی ارتش را ارتقا دهد. فرایندی که در گذشته ممکن بود ماهها یا سالها طول بکشد، اکنون طی چند هفته انجام میشود. هدف، فراهم کردن محیطی کاربرپسند برای فرماندهان میدانی است تا بدون درگیری با پیچیدگی فنی، بتوانند بهسرعت تصمیم بگیرند.
یکپارچگی میان ارتش، موساد و شاباک
براساس این گزارش، برنامهنویسان ماتسپن میکوشند تا انتقال داده میان ارتش، موساد و شاباک به شکلی انجام شود که ماموران و فرماندهان عملاً متوجه مسائل فنی پشتصحنه نشوند. در این فرآیند اطلاعات جمعآوریشده از پهپادها، سنسورها و منابع اطلاعاتی مختلف، در ابردادههای ارتش ذخیره و بهصورت خودکار میان نهادها به اشتراک گذاشته میشود.
بهنوشته اورشلیمپست یکی از اهداف اصلی این نرمافزارها، بهروزرسانی مداوم موقعیت نیروهای دشمن و کاهش خطر آتش به خودی است. ماتسپن نقشهبرداری دیجیتال نیروهای خودی را تا حد چند متر دقیق کرده است. دادههای بهدستآمده از صدها پهپاد، سنسور و ماهواره در زمان واقعی پردازش و به تیمهای حمله منتقل میشود تا پاسخهای سریعتر و دقیقتری داده شود.
افزایش سرعت پاسخ به حملات راکتی حماس، حزبالله و تیمهای پرتاب موشک ایران سبب شده تا به گفته مقامهای اسرائیلی، بسیاری از گروههای دشمن از حمله مجدد خودداری کنند.
هوش مصنوعی در ارتش اسرائیل
ماتسپن همچنین نسخه نظامی مخصوص به خود از چت جیپیتی را توسعه داده که به افسران اجازه میدهد با فرمان صوتی و در لحظه با دادههای نظامی تعامل کنند. این چتبات با فرهنگ و واژگان ارتش اسرائیل تطبیق دارد و به فرماندهان اجازه میدهد در حین حرکت در میدان نبرد، به اطلاعات زنده دسترسی داشته باشند.
اورشلیمپست در ادامه گزارش خود نوشته است که پلتفرمی بهنام MAPIT دادههای تصویری ماهوارهها و هواپیماهای شناسایی را با مدلهای سهبعدی ادغام میکند و آنها را در اختیار نیروهای زمینی میگذارد.
وزارت دفاع اسرائیل اعلام کرده که قادر است روزانه صدها هزار کیلومتر مربع از خاک ایران را پایش کند.
از دفاع فعال تا ردیابی بمبهای دستساز
طبق این گزارش، برنامههای ماتسپن اکنون مکان دقیق مینها و مواد منفجره را با دقت چند متری مشخص میکنند، امکانی که میتواند برای واحدهای زندگی حکم مرگ و زندگی داشته باشد.
در حوزه دفاع سایبری نیز ماتسپن زیرساختهایی را برای محافظت از سامانههای ارتش در برابر نفوذ خارجی فراهم میکند، هرچند تمرکز اصلی این واحد همچنان بر تقویت توان تهاجمی دیجیتال اسرائیل است.
به گفته منابع نظامی اسرائیل، ماموریتهای ماتسپن اکنون از جمعآوری اطلاعات تا هدایت حملات پهپادی و تحلیل رفتار دشمن را در بر میگیرد و در هر گام، دادههای عظیم و الگوریتمهای یادگیری ماشینی نقش محوری در آن دارند.
در حالی که ارتش اسرائیل بهتدریج در حال عبور از وضعیت جنگی به دوران پس از جنگ است، کارشناسان نظامی معتقدند که چالشهای آینده، ماتسپن را بیش از پیش در قلب تصمیمسازیهای امنیتی اسرائیل قرار خواهد داد.