در حمله اسرائیل به ایران که منجر به جنگ و حمله هوایی و موشکی به شهرهای بین دو کشور شده است، نفوذی‌ها و جاسوس‌ها، بزرگترین نقش را در ضربه‌های بزرگ به جمهوری اسلامی ایفا کردند.
بسیاری از کارشناسان معتقدند عملیات پیچیده موساد و ارتش اسرائیل در ایران که منجر به کشته‌شدن همزمان فرماندهان نظامی ارشد جمهوری اسلامی در ساعات اولیه حمله اسرائیل به تهران در بامداد جمعه ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ شد، بدون کمک نفوذی‌ها، امکان‌پذیر نبود.
ضربه این نفوذی‌ها به جمهوری اسلامی به حدی بزرگ و غیرقابل باور است که دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی جمهوری اسلامی در روزهای اول بجای تلاش برای مقابله نظامی با حملات اسرائیل، در به در به دنبال جاسوس‌های اسرائیلی بودند.
پایگاه پهپادی اسرائیل در ایران که عامل فلج‌کردن سامانه‌های موشکی سپاه و حمله به محل اقامت فرماندهان نظامی ارشد جمهوری اسلامی بود، با نفوذ گسترده عوامل موساد و با همکاری نزدیک با ارتش اسرائیل ساخته شد. این نفوذ، زمینه ورود بدون مشکل و مانع جنگنده‌های اسرائیلی به آسمان ایران را فراهم کرد.
کتاب The Persian Expedition اثر گزنفون
در کتاب «کارزار ایرانی» (The Persian Expedition)، با عنوان اصلی Anabasis (پیشروی) اثر معروف گزنفون، اشراف‌زاده جوان آتنی که در جست‌وجوی سرنوشت خود به سرزمین‌های دوردست سفر کرده، گزارش دست اولی از یکی از ماجراجویانه‌ترین وقایع تاریخ یونان ارائه می‌دهد.
این اثر، روایت تلاش ارتشی از مزدوران یونانی موسوم به «ده‌هزار نفر» است که به منظور کمک به شاهزاده کوروش جوان در براندازی برادرش و تصاحب تاج‌وتخت امپراتوری ایران به آسیای میانه رفتند.
به روایت این کتاب، هنگامی که کوروش کشته شد و یونانی‌ها توسط کارفرمایان ایرانی‌شان خیانت‌دیدند، خود را در دل سرزمینی بیگانه، بدون راه برگشت و تحت تعقیب نیروهای دشمن یافتند. آن‌ها مجبور شدند صدها کیلومتر در زمین‌های سخت، از میان کوه‌ها و قبایل جنگجو، راهی خانه شوند. در این مسیر طاقت‌فرسا، گزنفون به عنوان یکی از رهبران منتخب ارتش، نقش محوری در هدایت و زنده ماندن سپاه ایفا کرد.
این کتاب با اینکه نگاه تحقیرآمیزِ فرهنگی نسبت به شرق دارد، که در ادبیات کلاسیک یونان رایج بود، اما روایتی از نگاه یونانیان درباره شجاعت، سخت‌کوشی و رهبری در دل بحران است، این اثر یکی از منابع نادر و دست‌اول از دید یک بیگانه درباره ساختار نظامی، جغرافیا، فرهنگ و قدرت ایران در دوران هخامنشی محسوب می‌شود.
بسیاری از منابع غیر ایرانی، کتاب The Persian Expedition را یکی از دقیق‌ترین و اسناد تاریخی از رویارویی تمدن یونان با جهانی می‌دانند که در نگاه یونانیان «بربر» محسوب می‌شود. نوشته‌ی گزنفون همچنان به‌عنوان یکی از منابع کلاسیک برتر در تاریخ‌نگاری نظامی و سیاسی باستان شناخته می‌شود. با این حال، برخی ایران‌گرایان، این کتاب را توهین‌آمیز می‌دانند.
ماجرای کوروش جوان چه بود؟
ماجرای شاهزاده کوروش جوان (Cyrus the Younger) یکی از رویدادهای مهم و پررمزوراز در تاریخ هخامنشیان است و بخش زیادی از کتاب Anabasis گزنفون به همین داستان اختصاص دارد.
کوروش جوان پسر دوم داریوش دوم هخامنشی (پادشاه ایران) و پاریساتیس بود.برادر بزرگ‌ترش، اردشیر دوم، پس از مرگ پدر، به سلطنت رسید. کوروش جوان ولی در دربار بسیار محبوب بود، به‌ویژه نزد مادرش پاریساتیس، و خودش را شایسته پادشاهی می‌دانست. او ساتراپ (استاندار) منطقه‌ی آسیای صغیر (لودیه و فریگیه) و فرمانده نظامی ناحیه بود.
در سال ۴۰۱ پیش از میلاد، کوروش جوان تصمیم گرفت علیه برادرش، اردشیر دوم، کودتا کند و تاج‌وتخت را از آنِ خود سازد. چون به ارتش منظم ایران دربار دسترسی نداشت، ارتشی از مزدوران یونانی گرد آورد – حدود ۱۰٬۰۰۰ سرباز حرفه‌ای.
هدفش این بود که با این نیرو به سمت پایتخت ایران (پاسارگاد یا شوش) پیشروی کرده و اردشیر را براندازد.
در نزدیکی بابل، در نبردی به نام نبرد کوناکسا (Battle of Cunaxa)، کوروش و اردشیر رو در رو شدند. با وجود پیشروی خوب یونانی‌ها در میدان جنگ، کوروش جوان در همان روز کشته شد.
سپاه یونانی که رهبرش را از دست داده بود، در سرزمین بیگانه رها شد و مجبور شد از راهی خطرناک به یونان بازگردد – و همین ماجرا اساس کتاب Anabasis است.
کوروش، پادشاه نشد، اما نامش در منابع یونانی بیشتر از منابع ایرانی آمده است و از نظر این منابع، نقشش در تاریخ بسیار مهم است.
پایگاه پهپادی اسرائیل در ایران
رسانه‌های اسرائیلی روز جمعه ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ - برابر با ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ و ساعاتی پس از عملیات بامداد جمعه اسرائیل در ایران به نقل از منابع آگاه، جزییاتی از این عملیات پیچیده را فاش کردند. بر این اساس، این عملیات پیچیده از سال‌ها قبل با نفوذ به قلب حکومت و ساخت پایگاه پهپادی در خاک ایران انجام شده است. عملیاتی چند وجهی، حاصل همکاری کماندوهای موساد و ارتش اسرائیل.
کانال ۱۱ اسرائیل و وب‌سایت وای‌نت، در گزارش‌هایی به نقل از یک مقام امنیتی اعلام کردند عملیات بامداد جمعه ۲۳ خرداد در عمق خاک ایران، در سه مرحله و از سال‌ها پیش برنامه‌ریزی شده بود.
به گفته این منبع، موساد طی سال‌های گذشته به‌طور مخفیانه قابلیت‌هایی را در خاک ایران ایجاد کرد که با هدف ضربه زدن به زیرساخت‌های راهبردی موشکی و سامانه‌های پدافند هوایی جمهوری اسلامی طراحی شدند.
این اقدامات کماندویی شامل نفوذ، استقرار و فعال‌سازی گسترده تسلیحات پیشرفته و حملات دقیق به مراکز حساس نظامی جمهوری اسلامی بوده است.
برخی از اقداماتی که به گفته این منبع می‌توان از آن‌ها پرده برداشت به شرح زیر است:
استقرار تسلیحات هدایت‌شونده در خاک ایران: تیم‌های کماندویی موساد، در مناطقی باز و نزدیک به سامانه‌های موشک زمین‌به‌هوای جمهوری اسلامی، پیشاپیش سامانه‌های عملیاتی پیشرفته‌ای را مستقر کرده بودند.
این تسلیحات با آغاز حمله، به‌طور هماهنگ و با دقت بالا به سوی اهداف از پیش تعیین‌شده شلیک شدند تا توان دفاع هوایی جمهوری اسلامی را مختل کنند و مسیر را برای حملات هوایی اسرائیل باز کنند.
توسعه و استقرار فناوری‌های پیشرفته در خودروها: موساد سامانه‌های تهاجمی پیشرفته‌ای را روی خودروهایی نصب کرده بود که پیش‌تر به‌طور محرمانه وارد ایران شده بودند.
همزمان با آغاز حمله، این خودروها تسلیحات خود را به‌سوی سامانه‌های دفاعی جمهوری اسلامی شلیک کردند و بنا بر گزارش‌ها، این سامانه‌ها را به‌طور کامل از کار انداختند.
تاسیس پایگاه پهپادهای انفجاری در نزدیکی تهران: موساد یک پایگاه مخفی برای پهپادهای انتحاری در نزدیکی پایگاه موشکی، در حومه تهران، ایجاد کرده بود و از این پایگاه، پهپادهایی به سوی پرتاب‌گرهای موشک‌های زمین‌به‌زمین جمهوری اسلامی پرتاب شدند.
این پرتاب‌گرها از جمله تهدیدهای مستقیم علیه اهداف راهبردی و غیرنظامی اسرائیل به شمار می‌رفتند.
این عملیات که به گفته منابع اسرائیلی در نوع خود بی‌سابقه و بسیار پیچیده بوده، بخشی از راهبرد گسترده اسرائیل برای جلوگیری از گسترش نفوذ نظامی جمهوری اسلامی در منطقه و محدودسازی برنامه‌های موشکی و هسته‌ای آن عنوان شده است.